Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, nükleer santral ihale sürecine yönelik rahatsızlıklarını dile getirdi. Yıldız, ihale sürecini ve 21 cent'lik teklifi eleştirerek, "Bu yüksek fiyatı tek firmayla bulduysak, bir eksiklik görünüyor" dedi. Yıldız, nükleerde yüzde 15-25'lik kamu payının fiyat üzerindeki etkisine dikkat çekerek, "İhaleden önce böyle olsa (kamu payı konulsa) fiyat değişirdi. Daha çok katılımcı bile olabilirdi" dedi. Kamu payının yüzde 25'i geçmesinin düşünülmediğini belirten Yıldız, süreci en geç eylülün ikinci haftasına kadar sonuçlandırmaları gerektiğini kaydetti.
Aksa Grubu'nun santral açılışı nedeniyle Antalya'da bulunan Yıldız, gazetecilerle sohbet toplantısı düzenledi. Bir gazetecinin, "İhale olduğu dönemde kamu payı yoktu? Bu, yatırımcıların istediği bir şey ama şartnamede yoktu. Sonradan bunu getirdiniz? Doğal olarak bu işin iptal edilmesi gerekiyor" sözleri üzerine Bakan Yıldız, şunları söyledi: "İster aksiyoner, isterse pragmatist bakalım, eğer yüzde 15 veya 25'lik kamu hissesi, fiyatın daha da ucuz hale gelmesini sağlıyorsa, bu önemli bir etkendir. İster ihalenin başında, ister sonunda... Biz neresinde müdahale etmişsek, neresinde görmüşsek olayı, bu bir gerçektir. Kamu hissesiyle beraber bir kısım risklerin satın alması ucuzlayabiliyorsa, o zaman ben bunu ülkem lehine değerlendirmek durumundayım."
"O zaman diğer şirketler, 'Ben ihaleye girmedim çünkü o sırada devletin payı yoktu' demezler mi?" sorusu üzerine Bakan Yıldız, kanunun, ihaleyi alan bir şirketle kamu şirketinin belli oranlarda ortaklık yapabilme yetkisi verdiğini vurguladı. Bunun yeni bir şey olmadığına dikkati çeken Yıldız, yarışmayı kazanan firmanın istemesi halinde, kamuyla belli oranlarda ortaklık yapabileceğine dair kanun maddesi olduğunu yineledi.
Kamu payı yüzde 25'in üzerine çıkmaz
Kamu payının ne olacağının henüz belli olmadığını ancak yüzde 25'in üzerine çıkılmasının düşünülmediğini kaydeden Yıldız, bir gazetecinin, "Baştan böyle olsaydı fiyat değişir miydi?" sorusu üzerine, "Baştan böyle olsaydı fiyat değişirdi. Açıkça söyleyeyim, evet. Kanaatim bu" dedi. Bakan Yıldız, "Daha çok katılımcı olur muydu?" sorusunu da "Daha çok katılımcı bile olabilirdi" diye yanıtladı.
Soruları cevaplandıran Yıldız, "Nükleerde fiyattan memnun değilsek ortada eksiklik var demektir. Bu, kimden kaynaklanıyor, bizden mi, teklif verenlerden mi, vermeyenlerden mi? Bunun üzerine gitmek lazım" dedi. Yıldız, ortaya çıkan rakamın Türkiye'de üretilen elektriğin ortalama fiyatının üzerinde olduğunu belirterek, "Biz bundan hoşnut değiliz" dedi. Yıldız, nükleer santralı yapmalarının şart olduğunu ancak bunun makul fiyatlarla olması gerektiğini kaydetti. Yıldız, fiyat teklifinin aşağıya çekilmesinin doğru olduğunu ancak bunun hangi usullerle yapılacağının da önemli olduğunu kaydederek, "Şartname tek teklif gelmesi üzerine kurulu değil" dedi. Tek firmadan teklif gelmesiyle ilgili olarak, "Daha çok katılım olsun isterdim" diye konuşan Yıldız, Yüce Divan eleştirileri ve bu yönde endişeleri bulunup bulunmadığına yönelik soruya ise, "Doğru yapıyorsak öyle bir düşünceye kapılmamak gerekiyor" diye konuştu.
Azerilere, "Demir tavında dövülür" mesajı
Yıldız, Azerilerle gazdaki fiyat müzakerelerinin ne yönde ilerlediği konusunda, "Teklifimizi verip bekliyoruz. Bir önceki anlaşmadan daha iyi durumda müzakere. Azeri tarafı resmin bütününü kaçırmayacaktır diye inanıyorum. Bölgede farklı gelişmeler oluyor. Demir tavında dövülür demiş atalarımız. Bu tav, bu anda yapılmalı" dedi. Yıldız, tekliflerin bir an önce değerlendirilmesinin önemine dikkat çekti. Yıldız, enerji KİT'lerinin, enerji içi ve dışı borçlanmalarını en aza indirmeleri gerektiğini de belirterek, bunun içinde birbirlerine olan borçlar, gümrük, KDV gibi birçok unsur bulunduğunu belirtti. Mahsuplaşma ile ilgili çalışmalarının devam ettiğini ve geçen hafta bir toplantı yaptıklarını kaydeden Yıldız, Suriye ziyareti sonrasında konuyla ilgili yeni bir toplantı yapılacağını belirtti. Yıldız, elektrikte zam olup olmayacağının ise henüz belli olmadığını belirtti. Yıldız, önceden çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kanunu ve piyasanın işliyor olmasının kendilerini rehavete itmiş gibi görünebileceğini ancak şu anda güneş enerjisinin bu sürecin içinde olmadığını belirtti. Yıldız, rüzgâr santralları için açılan ihale sonrasındaki süreci eleştirerek, "Rüzgârdaki süreç yönetiminin başka enerji kaynaklarının başına gelmesini istemiyoruz" dedi. Rüzgâr santralları için yaklaşık 2 yıl önce başvurular alınmışken, bunlar hâlâ sonuçlandırılmadı. En büyük probleminin zaman olduğunu dile getiren Yıldız, bürokratlarda değişiklik düşündüğünü ama zaman bulamadığı için henüz gerçekleştiremediğini belirtti. Yıldız, "Yorulan arkadaşlar var" diyerek, bugüne kadar toplam kadroda yüzde 2 oranında değişiklik olduğunu ifade etti.
Gözler teklif vermeyen şirketlerde
Hükümet, nükleer ihalesindeki hukuki sorunlar nedeniyle karar vermekte zorlanıyor. Sorunların en başında teklif fiyatının yüksekliği, şartnamede ise fiyat pazarlığı maddesinin bulunmaması geliyor. Bakan Yıldız, karşı tarafın en son "15 küsur" cent'lerde bir fiyat önerisinin bulunduğunu ancak ihale sürecinin pazarlığa açık olmaması nedeniyle kendilerinin bir başka teklif isteme durumlarının bulunmadığına dikkat çekiyor. Bu sorunların aşılması için formül arayışına girilse de henüz bir sonuca ulaşılamadı.
Öte yandan hükümet de kendi içinde ihale sürecine yönelik özeleştiri yapmaya başladı. Bu ihale iptal edilse de edilmese de nükleer santralla ilgili yasada önemli değişiklikler bekleniyor. Hükümet nükleer projeyi, içinde kamunun da olduğu bir proje haline getirme taraftarı. Mevcut yasanın bunun önünde bir engel olmadığı, ihale sonrasında özel sektörün kamu ile ortaklık yapmasında bir problem yaşanmadığı ifade ediliyor. Ancak nükleer ihalesi gerçekleşmeden önce, diğer istekli özel sektör şirketleri şartnameye kamu payı maddesinin konulmasını ve ihale sürecinin en az 6 ay ötelenmesini istemişlerdi. Özel sektörün bu isteklerini o zaman kabul etmeyen hükümet; ihaleden sonra fiyat pazarlığına gidemediği için, mevcut teklif fiyatının getireceği maliyeti kamu payına izin vererek aşağıya çekmeye ve böylece ihale sürecini çıkmazdan kurtarmaya çalışıyor. Hükümetin bu durumuna, daha önceden ihaleye katılmak isteyen şirketlerin tepkisi ise belirsiz.
'Akaryakıtta ÖTV artışı zorunluluktan'
Yıldız, tavan fiyat uygulamasının devam edip etmeyeceğiyle ilgili olarak, Enerji Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK) kurul üyelerinin gelecek hafta tekrar bu meseleyi ele almak üzere bir araya geleceklerini belirtti. Kendisinin iyi bir nokta çıkacağını düşündüğünü söyleyen Yıldız, akaryakıt fiyatında son dönemdeki artışlarla ilgili olarak "Hiçbir hükümet üyesi fiyatın bu noktalara çıkmasını istemez" dedi. Bunun mali yükümlülüklerden kaynaklandığını dile getiren Yıldız, ÖTV zammı konusunda ise Maliye Bakanı'nın bu artışı istediği için yapmadığını belirtti. Yıldız, bunun zorunluluklardan kaynaklandığını ifade etti.
İran'dan tahkimden kazandığımız tazminatı tahsil ettik
Taner Yıldız, İran'la bir süredir devam eden gaz alımı konusundaki tahkim davasını kazandıklarını belirterek, "Hukuki süreç devam ediyor ama biz tahsilatı yaptık" dedi. Bir süre önce sonuçlanan davayla İran'ın Türkiye'ye, sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmediği için 760 milyon dolarlık ödeme yapmasına karar verilmişti. Yıldız, Güney Akım Projesi için fizibilite çalışmalarının ne zaman başlayacağıyla ilgili olarak, "Bir zaman konuşulmadı ama 1-2 ayda başlar" dedi.
Nabucco Botaş'a işletme geliri de sağlayacak
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Nabucco Projesi çerçevesinde kurulacak Nabucco Milli Şirketi'nin NNC Botaş'ın, hattın Türkiye kısmının işletmecisi olarak görevlendirmesinin imkan dahilinde olduğunu belirterek "Bunun gerçekleşmesi halinde Botaş'ın ek gelir elde etmesi söz konusu olabilecektir. Bu durumda Botaş'ın yatırım gelirinin yanı sıra işletme geliri de olabilecektir" dedi. CHP Antalya Milletvekili Hüsnü Çöllü'nün Nabucco Projesi'ne ilişkin soru önergesini yanıtlayan Yıldız, Nabucco projesinde Botaş'ın yalnızca taşımacılık hizmetinden proje ömrü boyunca 12-13 milyar euro gelir elde edebileceğini söyledi. Yıldız, "Boru hattı sisteminde taşıma gelirinden tahakkuk edecek vergiler boru hattının yer aldığı geçiş ülkelerinde ödenecektir. Bu anlamda hattın en uzun bölümünün geçtiği ülkemizde en fazla vergi tahakkuk edecektir" dedi.