Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Türkiye Elektrik Ticaret Anonim Şirketi (TETAŞ) tarafından çıkılan nükleer santral ihalesinde geri sayım başladı. Türk firmalarının yanı sıra Kanada, Japonya, Fransa, Belçika, Rusya, Güney Kore, Çin ve Almanya firmalarının ilgi gösterdiği ihale, bu ayın 24’ünde yapılacak. Firmalar tekliflerini ihale günü saat 14.00’e kadar verebilecekler.
Kapalı zarflar aynı gün saat 14.30’dan itibaren açılmaya başlayacak. Firmalardan teklif gelmemesi durumunda ihale süresinin uzatılması söz konusu olabilecek. Alım garantisinin bulunduğu 15 yıl boyunca devlete satacağı elektrik için en ucuz fiyatı verecek firma ihaleyi kazanacak. TAEK’in nükleer santral ölçütlerini karşılamayan firmalar ihale dışında kalacak.
10-11 milyar Dolarlık yatırım
Nükleer santral, ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olmasına karşın yakıt maliyetlerinin düşüklüğü, dışa bağımlılığın azaltılması ve çevre kirliliği açısından en temiz enerji elde etme yöntemi olması nedeniyle Türkiye’nin tercihleri arasında bulunuyor.
Nükleer santralın 3 bin megavat (MW) gücünde olması durumunda 5-6, 5 bin MW gücünde olması durumunda 10-11 milyar dolarlık bir yatırım söz konusu olacağı belirtiliyor. Türkiye elektrik enerjisi üretimi içinde nükleer santrallerinin payının 2020 yılına kadar asgari yüzde 8, 2030 yılına kadar ise yüzde 20 olmasını hedefliyor.
TAEK’in nükleer kriterleri neler?
İhalede TAEK’in nükleer santral kriterlerini yerine getirmeyen firmanın teklifi kabul edilmeyecek. TAEK’in kriterlerine göre, nükleer güç santrali güncel ve kanıtlanmış teknolojik yenilikleri kapsayacak. Başta uluslararası atom enerji normları olmak üzere uluslararası normlara uygun olacak. Santralin ciddi kaza sınıfına giren kazalara karşı da radyolojik sonuçları hafifletecek önlemleri alacak şekilde tasarlanmış olması değerlendirmede dikkate alınacak.
En az 40 yıl hizmet edecek
Nükleer güç santralinin hizmet edeceği süre en az 40 yıl olacak. Yerli katkı payına yönelik plan ve program önerilecek. Plan ve programda en az yüzde 60 yerli katkı payına ulaşılacak süreç gösterilecek. İşletme deneyimi, santralların işletme deneyimi değerlendirmede dikkate alınacak. İkinci nesil santrallerin işletme deneyimini gösterir tedarikçinin ülkesine veya diğer ülkelerdeki referans örnek ve örneklerinin belgelenmesi gerekecek. Değerlendirmeye alınacak santral tipleri teknolojik olarak sınanmış olacak. Bu nedenle 4. nesil nükleer santraller değerlendirmeye alınmayacak. Teknolojik sınanmışlık ölçütüyle üçüncü nesil santrallerin önünün açılması hedefleniyor.
12 firma şartname aldı
Mersin Akkuyu’da kurulması planlanan Türkiye’nin ilk nükleer santral inşaatının yapım ve işletimi için bugüne kadar 12 yerli ve yabancı firma TETAŞ’tan şartname aldı. Söz konusu firmalar şöyle:
* AECL Atomic Energy Of Canada Limited (Kanada)
* Itochu Corporation
(Japonya)
* Vinci Construction Grand Projets (Fransa)
* Suez Tractebel
(Fransa-Belçika)
* Atostroyexport (Rusya)
* KEPCO (Güney
Kore-Türkiye)
* China Nuclear Power Components Co. (Çin)
* Unit Investment
N.V. (Hollanda)
* Hacı Ömer Sabancı Holding (Türkiye)
* Alsim-Alarko
Sanayi Tesisleri (Türkiye)
* Hattat Holding (Türkiye)
* RWE (Almanya)
Nükleer enerji rüyası 1960’da başladı
Türkiye’nin nükleer enerji rüyası 1960’ta başladı. ABD soğuk savaş döneminde jüpiter balistik füzelerinin Türkiye’de konuşlanması karşılığında Küçükçekmece’de nükleer araştırma reaktörünün kuruluşuna yardım etti. İlk nükleer enerji projesi ise 1967-1970 yıllarında gündeme geldi. 7 yıl sonrası için 300 MW’lık kurulu güçte bir santral düşünüldü. Ancak proje rafa kaldırıldı. 1974’te Akkuyu’da bir nükleer santral kurulması planlandı, fakat bu projede de hayata geçirilemedi.
1983 yılında dönemin Başbakanı Turgut Özal tarafından Akkuyu’da 600 MW’lik kurulu güçte bir nükleer santral projesi gündeme getirildi. Ancak yap-işlet-devret modelinin öne sürülmesi, nükleer ile yolları bir kez daha ayırdı.
1987 Çernobil kazasının ardından TAEK’in Nükleer Enerji Dairesi kapatıldı. 1994 yılında danışmanlık ihalesi açıldı ve Güney Kore kazandı. 1998’de nükleer santral ihalesi tekrar açıldı. ABD-Japonya ortaklı Westinghouse-Missubishi konsorsiyumu, Kanada’nın AECL (Candu) ve Almanya-Fransa ortaklı NPI firmaları ihaleye teklif verdiler. 25 Temmuz 2000 tarihinde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, nükleer enerji planlarından çok pahalı olduğu için vazgeçildiğini açıkladı ve bakanlar kurulu kararıyla ihale ertelendi.