ODTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü Mezuniyet Projeleri
Yard. Doç.
Dr. Bahar Şener-Pedgley
ODTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü öğrencilerinin mezuniyet projeleri sergisi ve jürisi 28-30 Mayıs 2007 tarihleri arasında ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi'nde gerçekleşecek. Sergi öncesinde görüştüğümüz bölüm öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Bahar Şener-Pedgley, projelere ve endüstri ürünleri tasarımı bölümüne ilişkin sorularımızı yanıtladı.
Arzu Hüsniye Toker tasarımı, 2007
Mezuniyet projesi sergisinde danışman firmalarının temel işlevi nedir?
1996 yılından bu yana aralıklı olarak gerçekleştirdiğimiz, son altı yıldır ise süreklilik kazanan, danışman firmalarla birlikte yürütülen mezuniyet projeleri sürecinde firmalardan öncelikli beklentimiz uzmanlık desteği. Bu destek, tasarım süreci, hedef kitlenin ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, malzeme, üretim, pazarlama ve model yapımı gibi konularda yönlendirme ve bilgi paylaşımı niteliğindedir.
Kurumsal önceliğimiz, mezuniyet projeleri sürecindeki işbirliğinin iyi bir eğitim deneyimi ile sonuçlanmasıdır. Bunun yanı sıra, geçmişte işbirliği yaptığımız, olanakları elveren birçok firma, öğrencilerimize model yapımı, (eğer firma Ankara dışındaysa) yolculuk ve konaklama konusunda destek olmuştur.
Emel Baş, 2007
Süreç nasıl işler?
Dönem boyunca öğrenciler firma ile haftalık görüşmeler yapmaktadır. Görüşmeler öğrencinin firmayı ziyaretiyle olduğu kadar, firma yetkililerinin öğrencilerin proje geliştirme aşamasındaki fikirlerini sundukları ara jüriler ve final jürisine katılımı ile de gerçekleşmektedir. Final jüri Mezuniyet Projeleri Sergisi paralelinde yürütülmektedir.
Esin Işık tasarımı, 2007
Bu yıl hangi firmalar danışmanlık yaptı?
Bu yıl mezuniyet projelerimize çeşitli sektörlerden toplam 36 firma danışmanlık yaptı:
Akademik Adım, Alparda, Altınyıldız (Network Gifted), Arçelik, Arlight, Artful İç Mimarlık, Arzum, B&T Design, BAMOS, Beko Elektronik, BSH, Casa Mobilya, Derin Design, DesignUM, Domsan Mutfak, Eczacibasi Vitra, Erna-Maş Makina, Ersa Mobilya, Işık Yayın Oyuncak, İstikbal, Karel Elektronik, Kilit Taşı Tasarım, Kuralkan Motorlu Araçlar, Nesne Tasarım, Nurus, Odda, Otokar, Parlak Kırmızı, Pehlivan Reklam, Rapido Mobilya, Seray, Temsa, Tıp-Tek, Tofaş, TRT Artistik Hizmetler, Vestel Elektronik.
İslam Dzhantoev tasarımı, 2007
Firmaların yanı sıra akademik destek ekibinde kimler yer aldı?
Firmaların sağladığı uzmanlık desteğinin yanı sıra bu yıl Doç. Dr. Gülay Hasdoğan, Yrd. Doç. Dr. Naz Börekçi, Yrd. Doç. Dr. Bahar Şener-Pedgley, Mustafa Hasdoğan ve Mine Hoşgün Soylu’dan oluşan ve farklı uzmanlık alanlarına sahip stüdyo ekibimizle öğrencilerimize eğitim desteğimizi verdik.
Erinç Erel tasarımı, 2007
Bu yıl belli bir tema üzerine mi yoğunlaştınız?
Belli bir tema üzerinde yoğunlaşmadık. Öğrencilerimizden başlangıçta firmaya proje önerileri getirmelerini beklenmekle birlikte, danışman firmanın ilgilendiği, geliştirmek istediği veya üzerinde çalıştığı bir konuya öğrenciyi yönlendirmesini tercih etmekteyiz. Ancak öğrencilerin yeni ve gelişmekte olan teknoloji, malzeme ve üretim yöntemlerini takip etmeleri; tasarım alanındaki güncel konulara karşı duyarlı olmaları ve bu duyarlılığı tasarımlarına ve tasarım süreçlerine yansıtmalarını beklemekteyiz.
Kerem Zağlül tasarımı, 2007
Projeler arasında üretim aşamasına gelebilecek nitelikte işler var mı?
İşbirliği sürecinde kazanılması öngörülen en önemli deneyimlerden bir diğeri de öğrencilerin tasarım ve ürün geliştirme süreçlerinde gerçek üretim problemleriyle yüzleşmeleri, tasarım, malzeme ve üretim yöntemlerine dair aldıkları kararları sorgulamayı ve gerektiğinde değiştirmeyi öğrenmeleridir. Dolayısıyla, tüm projelerin üretim kaygısı taşıyarak ve mümkün olduğunca gerçekçi detaylarla çözülmesi hedeflenmektedir.
Öğrencilerin üzerinde çalıştıkları projenin konusu, kapsamı ve son aşamada ürünün fiziksel ölçeğine de bağlı olarak, dönem sonunda projeler, belli oranda küçültülmüş ölçekli modellerin yanı sıra gerçeğe yakın veya çalışan modellerle(prototip) sergilenmektedir. Ticari olarak üretim potansiyeli olan projeler danışman firmalar tarafından mezuniyet sergisi sonrasında öğrenci ile fikri hakları konusunda yapılan anlaşma ile de değerlendirilebilmektedir.
Sami Savatlı tasarımı, 2007
Öğrencilerinizin tasarım dünyasının farklı kademeleri için hazır olduğunu düşünüyor musunuz? Örneğin bir endüstri ürünleri tasarımcısı aynı zamanda bu işin pazarlamasından da anlayabilecek ve yapılması gereken hesapları sürece dahil edebilecek bilince sahip olarak mı mezun oluyor?
Dört yılı kapsayan lisans programımız, öğrencilere geniş bir kuramsal ve teknik bilgi birikimi ile üst düzey mesleki becerileri kazandırmayı amaçlamakta. Program, strüktür, malzeme ve üretim yöntemleri gibi konuları ele alan derslerin yanı sıra ergonomi, tarih ve pazarlama derslerini de içermekte. Bunun yanında öğrencilere geleneksel ve bilgisayar destekli çizim ve modelleme teknikleri de öğretilmekte. Tüm bu derslerin kurgusu, öğrencinin farklı konularda ve düzeylerde yürütecekleri stüdyo dersi kapsamındaki tasarım projelerinde süreci destekleyecek ve onlara rehber olacak nitelikte. Buna ek olarak, öğrencilerin mesleki becerilerini geliştirmek için üretim birimlerinde ve profesyonel tasarım ofislerinde yaz stajı yapmaları da zorunlu.
Zeliha Uyarca tasarımı, 2007
Mezuniyet projesi ise öğrencinin eğitimi boyunca edindiği becerileri ve oluşturduğu tasarım yaklaşımını özgün bir şekilde yansıtması ve mezuniyetten önce, belli bir ölçüde, profesyonel yaşamın provasını yapmasını amaçlamakta.
Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu Başkanı Doç. Dr. Gülay Hasdoğan ise www.yapi.com.tr'nin "Türkiye 40’lı yaşlardaki ilk mezun tasarımcılarıyla endüstriyelleşme sürecini tamamlamaya doğru gidiyor diyebilir miyiz?" sorusunu yanıtladı:
"Türkiye’de endustriyel tasarım eğitimi, 70’li yıllarda ilk olarak İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (Bugünkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) daha sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesinde kurulan Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümleri ile başladı. Dolayısıyla bu bölümlerin şu anda 40’lı (hatta bir kısmı 50’li) yaşlarda olan ilk jenerasyon mezunları, kariyerlerinin ilk yıllarında, sanayiye tasarımın ne olduğunu anlatma misyonunu üstlendiler.
Bu tasarımcıların bir kısmı çalıştıktıkları firmada tek tasarımcı olarak ürün geliştirme sürecinde görev alırken, firma içinde endüstriyel tasarım sürecini de tanımlamaya başladı; diğer bir kısmı ise kendi kurdukları ofis ve atölyelerde mobilya tasarımının yanı sıra iç mimarlık uygulamaları da yaparak mesleklerini icra ettiler.
Çünkü endüstriyel tasarım, tek başına bu tür serbest girişimcileri destekleyebilecek bir etkinlik değildi. Büyük ölçekli firmalar, bünyelerinde az sayıda tasarımcı çalıştırırken, küçük ve orta ölçekli firmaların (KOBİ) önemi bir kısmı, endüstriyel tasarımın ürünlerine getireceği yenilik ve dolayısıyla firmalarına getireceği rekabet avantajının bilincinde olmadan üretimlerini taklit ürünler üzerine kurmaya devam ettiler. Tasarımın yarattığı katma değerin bilincinde olan az sayıda KOBİ ise ne tasarımcı istihdam edecek altyapıya ve finansmana sahipti, ne de tasarım hizmetini nasıl alacağının bilgisine.
1995’de Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin yürürlüğe girmesi taklit sorununa önemli bir yaptırım getirdiği halde bugün hala mesleğin gelişiminde ilk yıllarda yaşanan sorunların etkileri devam etmekte. Endüstriyel tasarım okullarının ilk jenerasyon mezunları büyük ölçekli kuruluşlarda tasarım geleneğinin yerleşmesinde önemli bir rol oynadılar.
Hatta birkaçı bu kuruluşlarda edindikleri deneyimleri ayrıldıktan veya emekli olduktan sonra kurdukları özel tasarım ofislerinde KOBİ’lere de tasarım hizmeti vererek kullandılar ve Türkiye’de tasarım hizmet sektörünün oluşturulmasının ilk adımlarını attılar. Ancak bugün ülkemizde çok az sayıda büyük ölçekli kuruluşun, yeni ürün geliştirme sürecinin pazar araştırması, Ar-Ge, üretim, reklam gibi tüm aşamalarına entegre olarak çalışan etkili tasarım ekipleri var.
üyük ölçekli firmaların tümünün, tasarım yönetimi stratejilerini, çok disiplinli ekip çalışmasını bütün süreçlerde uygulama yönünde yenilemeye ihtiyacı var. Öte yandan, KOBİ’lerin tasarım hizmeti almalarını kolaylaştırıcı ve serbest tasarım ofislerinin sayılarının artmasını sağlayacak destek ve teşvik mekanizmalarının artırılması da gerekiyor."