Eğer işinize 15 dakikada, yürüyerek ya da bisiklete binerek gidebiliyorsanız ve bu markete, parka, kafeye, çocuğunuzun okuluna ya da gün içinde gitmeniz gereken herhangi bir yere giderken de aynı vakti alıyorsa, “15 dakikalık mahalle” denilen tarzda yaşıyorsunuz demektir. Bu, büyük şehirlerde zor bulunan bir özellik olsa da, (örneğin New Yorklular’ın ortalama araçla işe gitme süresi 43 dakika) Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo bunu şehrin genelinde uygulamak istiyor.
Anne Hidalgo’nun seçim hazırlıkları çerçevesinde yer alan “15 dakikalık şehir” projesinde; tüm ihtiyaçlar evlere 15 dakikalık mesafede bulunabilecek. Bunun, ekolojik dönüşümün bir şartı olduğu ve aynı zamanda Parisliler'in günlük yaşamını iyileştireceği belirtiliyor. Paris 1 Üniversitesi (Pantheon-Sorbonne Üniversitesi) akıllı şehir profesörlerinden, Hidalgo’nun danışmanı ve fikrin sahibi olan Carlos Moreno, bunun bir yol haritası, tutku ve şehirler için yeni bir vizyon olduğu görüşünde.
Şehrin geneline bakıldığında; Paris yürüyerek gezilebilecek bir şehir ve eklenen yeni şeritlerle bisiklet kullananların sayısında bir önceki seneye oranla yüzde 54 artış var. Eskiyen mevcut tren sisteminde sıklıkla gecikmeler yaşanıyor ve araç kullanımı hâlâ çoğunlukta. Şehir nüfusunun yarısından fazlası işlerine 45 dakikalık mesafede çalışıyor ve geri kalan için durum daha da kötü.
Şehirde, bir günün “araçsız gün” ilan edilmesine öncülük eden sivil toplum örgütü olan Paris Sans Voiture üyesi Delphine Grinberg, “Çeyrek saatlik şehir, çoğu Parisli'nin 2 ciddi problemini azaltacaktır: Çoğunlukla araç trafiğinden oluşan, senede 3.000 insanı öldüren hava kirliliği ve ulaşımda kaybedilen saatler” diyor ve şöyle devam ediyor: “İş arkadaşlarımın çoğu 2 ya da 3 saatini işe gitmek için yolda harcıyor. Ben 15 dakikalık mesafedeki şanslılardanım.”
Bazı şehirlerin de üzerinde çalışmaya başladığı genel vizyon; sadece insanların şehir içinde ulaşımına odaklanmıyor aynı zamanda gitmek zorunda oldukları yerlere yakın yaşamalarına da yoğunlaşıyor. Mesela, Ottawa Kanada geçen Ağustos ayında 15 dakikalık mahalleler ağına dönüşmek istediğini duyurdu. Prof. Moreno aynı zamanda Montreal’daki bir beyin takımıyla, Fransa, Tunus ve Latin Amerika’dan şehirlerle birlikte bir konsept üzerinde çalışıyor.
Belediye Başkanı'nın planı, insanların evlerine daha yakın çalışabilmesi için ihtiyacı olan mahallelere ofisler açmayı da içeriyor. Ayrıca, insanların bir bölümünün mahalle ortak çalışma merkezlerinde çalışabileceği, evden çalışma şeklinin başarılı olacağı konusunda da işverenlerin ikna edilebileceği belirtiliyor. Kütüphaneler, stadyumlar vb. binaların da çalışma saatleri dışında kullanılabileceği öngörülüyor. Gece kulüplerinin öğleden sonra spor salonu olması da farklı çözüm önerileri arasında.
Paris, nispeten az yeşil alana sahip bir şehir. Bunun için, okul bahçelerine yeşillikler ekleniyor; Başkan, bu yeni parkları hafta sonları dinlenme alanı olarak mahalle sakinlerine açmak istiyor. Yeni iki büyük park, kent ormanları, kamusal alanlarda ve eski otopark alanlarına ağaç ekilmesi de yapılacaklar listesinde. Kentsel tarım için yapılacak yeni bahçelerle mahallelerin yiyecekleri yerel olarak sağlanabilecek. Okulların çevresindeki araç trafiği, öğrencilerin giriş ve çıkışlarında, güvenli şekilde yürüyüp bisiklete binmeleri için yasaklanacak. Komşuların buluşup, hizmetleri paylaşabileceği kiosklarla, yerel işletmelerin çeşitliliği teşvik edilecek. Bu uygulamalarla, insanların tekrar mahallelerine bağlanması hedefleniyor.
Proje, bir caddenin araba kullanmanın dışında daha cazip hale gelmesi ve mevcut alanın daha iyi kullanılması için bir taslak oluşturuyor: Yoğun trafiğin olduğu, park edilmiş arabalarla dolu cadde, yeşillik ve park olarak yeniden dizayn edilecek, bisiklete binmek ve yürüyüş için geniş bir şerit, diğer tarafta otopark alanları ağaç ve kafe için teras ve bisiklet tamiri gibi aktivitelerle yer değiştirecek. Mahalle sakinlerine, acil durum araçlarına ve birkaç istisna durum dışında verilen araç kullanım izinleri, şehir merkezinin yayalaştırılması ve şehirdeki araç kullanmayı azaltmak için bir sonraki adımlardan. Ayrıca, Belediye Başkanı, “Yüzde 100 bisiklet şehri” ismiyle daha fazla bisiklet şeritleri de yapmak istiyor.
Şehir için çalışmaların tümü 21. yy’ın ortasına kadar karbon nötr olma planının bir parçası.
Fast Company'den Adele Peters'ın haberinden çevrilerek derlenmiştir.