Ekonomik durgunluk beklentisi sadece borsaları değil emtia ve tarım ürünleri fiyatların da vurdu. Kazanç getiren tek enstrüman ise dolar... 5 yıldır dünya ekonomisinin büyümeye devam etmesi ve özellikle Çin ve Hindistan gibi dev ekonomilerin hammadde ihtiyacı nedeniyle rekorlar kıran emtia ve tarım ürünleri fiyatları son bir ayda sürecin tersine dönmesiyle ortalama yüzde 10'den fazla değer yitirdi. Fiyatların düşüşünde, dev fonların dünya ekonomilerinde enflasyon korkusunun durgunluk korkusuna dönmesiyle metal ile tarım ürünlerinden çıkması etkili oluyor. Dünyanın ürün fiyatlarını belirleyen Londra Metal Borsası (LME) emtialardan kaçışın göstergesi oldu, son iki ayda yüzde 14, mart ayından bu yana yüzde 20 geriledi.
Demir-çelik çakılıyor
Fiyat düşüşleri başta kendisini altın ve petrolde hissettirdi. Petrolün fiyatı son iki ayda yüzde 27 gerilerken altının fiyatı ise temmuz ortasından bu yana yüzde 17 düşüş sergiledi. Fiyatı en fazla düşen metal ise inşaat sanayinin vazgeçilmezi çelik oldu. Çelik fiyatı son iki ayda yüzde 45'lik düşüşle değer kaybedenlerin başında geliyor. Dünya çelik fiyatlarını gösteren CRU Endeksi ise son bir ayda yüzde 7 gerileyerek 272 dolara kadar indi. Oysa çelik fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 72 oranında yükselmişti. LME'de işlem gören Akdeniz çeliği fiyatı da aynı doğrultuda çıktığı bin 265 dolardan yüzde 47'lik gerilemeyle 670 dolara kadar indi.
Martta başladı
Sanayinin temel taşları olan alüminyum yüzde 20, bakır ve kalay da yüzde 17'lik düşüş yaşandı. Bu ürünlerin fiyatı büyüme endişeleri ile aslında mart ayının ortalarından bu yana düşüş gösteriyor. Çinko ve nikel fiyatları da iki ayda yüzde 10 düzeyinde değer yitirdi. Kurşun fiyatı son iki ayda yüzde 20 artmış görünse de son bir ayda yüzde 12, mart başından bu yana ise yüzde 42 değer kaybetmiş bulunuyor. Martta bin doları aşarak tarihinin en yüksek değerini gören altın fiyatı da yüzde 20 değer yitirerer 800 dolara demirledi.
Dolar yüzde 11 değer kazandı
Hem emtia hem de tarımsal ürün fiyatlarının uluslararası büyük fonların yatırımları doğrultusunda oluştuğu belirtiliyor. Uzmanlar bu fonların durgunluk beklentisi ile emtialara olan talebin azalacağı ve fiyatın düşeceği stratejisi ile mal borsalarından çıkıp dolara yatırım yaptığını kaydediyor. Dolar son bir ayda diğer para birimlerine karşı yüzde 11 değer kazandı. Euro dolar paritesi 1.60'tan 1.42'ye geriledi.
Buğday, pirinç, mısır küresel ısınmaya rağmen değer yitiriyor
Metallerin değer kaybetmesinde, bu metallere borsada yatırım yapmış uluslararası dev fonların global durgunluk endişesi ile satış yapmaları ilk neden olarak gösteriliyor. Aynı fonlar küresel ısınma nedeniyle tarımsal ürünlerin fiyatında artış olacağı beklentisiyle tarımsal ürün borsalarına yönelmişlerdi. Bu doğrultuda sanayiye hammadde olmayan tarımsal ürünlerin fiyatı da patlama yapmıştı. Şikago Ticaret Borsası'nda işlem gören buğdayın 1 kontratının fiyatı petrol fiyatlarındaki yükselmenin de etkisiyle yüzde 70'lik artışla bin dolara kadar çıkmıştı. Ancak özellikle Avrupa ve Asya piyasalarında beklenen ekonomik durgunluğun işaretini alan fonlar tarım ürünlerinden de çıkarak dolara yönelince buğday, mısır ve pirinç gibi tarımsal ürünlerin fiyatı da hızla değer kaybetmeye başladı. Şikago Ticaret Borsası'nda işlem gören mısırın kontrat fiyatı iki ayda yüzde 29'luk düşüşle 202 dolara buğdayın kontrat fiyatı aynı dönemde yüzde 17'lik düşüşle 421 dolara indi. Buğdayın kontrat fiyatı yılbaşında bin doları bulmuştu. Böylece buğday yılbaşına göre yarıdan fazla gerilemiş oldu. Pirinç fiyatı da son iki ayda yüzde 8 düştü.
Polatlı'da buğday fiyatı % 17 eridi
Dünya tarım fiyatlarının gerilemesi Türkiye'de de kendini gösterdi. Türkiye'nin buğday borsası Polatlı'da budayın kilgram fiyatı martta 68 kuruşken haziran sonunda yüzde 17 düştü ve 54 kuruşa kadar indi. Daha sonra yükselmeye başlayan Polatlı borsası buğdayı son olarak cuma gönü 59 dolardan işlem görmeye başladı. Polatlı Borsası'nda buğday fiyatı dünya fiyatlarının gerilemeye başladığı mart ayına kadar dünya fiyatları ile aynı doğrultuda yükselerek 2007 yılı kasım ayında 47 kuruşken 68 kuruşa kadar çıkmıştı.