Ilısu Barajı ve santral projesi, 12 Eylül askeri yönetimi sırasında gündeme geldi. Kesin karar 1982 yılında alındı. Baraj inşaatına başlanması için Bakanlar Kurulu, 20 Mart 1997'de karar aldı. Bakanlar Kurulu aynı tarihte, inşaatın Fulser-Hydro AG, Zürih-İsviçre idaresinde, DSİ ve UBS Bankasınca yeterliliği kabul edilecek inşaat firmaları arasında kurulacak ortaklık tarafından için de karar aldı.
Projenin elektromekanik teçhizatıyla hidrolik aksamının imal ve montajını Fulser-Hydro Ag, ABB-Brown Boveri, Baden-İsviçre'den oluşan İsviçre firma grubu tarafından yapılacaktı.
Danıştay devrede
Ancak sivil toplum örgütleri, hem Bakanlar Kurulu kararı, hem de İsviçre şirketler grubu ile imzalanan sözleşmenin iptali için idare mahkemesinde ayrı ayrı dava açtılar. İdare Mahkemesi, İsviçre şirketler grubuyla imzalanan sözleşmeyi zımnen reddederken, Danıştay da Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.
Yurtiçinde bu süreç yaşanırken, yurtdışında da projeye kredi sağlayan finansörler üzerinde çevreciler tarafından yoğun baskı oluşturuldu. Bu baskılar sonucu, önce İngiliz Balfour Beatty önderliğindeki finansörler, sonra da Zurich Kanton Bank (ZKB) öncülüğündeki finansörler projeden desteklerini çektiler.
Ve kredi bulundu...
Ancak bu yıl devreye yeniden Avusturya öncülüğünde Germen kökenli finansörler girdi ve Avusturya, Almanya, İsviçre'den bankalar 1.3 milyar avroya ulaşan krediyi sağladı.
Hükümet de uluslararası baskıyı azaltmak amacıyla tarihi eserlerin AB ve Dünya Bankası normlarına göre kurtarılması için proje hazırlatmıştı.
Bu proje çerçevesinde sular altında kalacak bölgede yer alan bazı eserlerin tek tek sökülüp yeni Hasankeyf'e nakledilmesi kararlaştırıldı. Projeye 30 milyon dolar harcanacak. Bölgede kurtarma kazıları sürerken, uzmanlar, birkaç 30 milyon dolar ayrılsa bile mağaralarında 12 bin yıllık buluntulara rastlanan Hasankeyf'te neyi, ne kadar kurtaracaklarını soruyor.