27 yıl önce Muğla'nın Yatağan ilçesinde kurulan termik santral için yeni kömür ocaklarının açılacak olması, bölgede istimlak tartışmalarını başlattı. Termik santralın batısındaki antik Eski Hisar kentinden başlayan yeni kazı alanı, kuzeyde Yeşilbağalar Belediyesi'ne kadar uzanıyor. 2007'de 5 bin dönüme yakın alandaki zeytinlikler ve sayıları 600'ü bulan evlerin istimlak bedelleri belirlendi ve büyük bir bölümünün satın alınması için anlaşma sağlandı. Önümüzdeki 2 yıl içerisinde Yeşilbağalar Belediyesi tarih olacak ve yerini kömür ocakları alacak.
Uzun yıllardır arızalarla ve çevre sorunlarıyla gündeme gelen Yatağan Santralı'nın, özelleştirme kapsamında rehabilite edilmesi ve kapasitesini yükseltmesi bekleniyor. Bu da daha fazla kömüre ihtiyaç duyulacağı anlamına geliyor. Yeşilbağalar'da yaşayan halk ise tedirgin ve tepkili. Bir yanda tek geçim kaynağı olan zeytinlikleri elden gidiyor öte yandan doğup büyüdükleri evleri...
Yeşilbağalar Belediye Başkanı Mesut Mavi, TOKİ'nin bölgede 378 yeni konut yapılması için girişimde bulunduğunu belirtiyor. Son nüfus sayımı sonucu belediye olma avantajını da yitirdiklerini belirten Mavi, belediyenin köye dönüşmemesi için çabalıyor.
Arazi değerleri düşürülüyor
Daha önce bu kadar büyük bir özelleştirmeyle karşı karşıya kalmadıklarını ve itiraz olmadıkça fiyatların düştüğünü söyleyen yöre halkı, evlerine karşılık ev istiyor. Geçimini zeytincilikten sağlayan belde sakinleri ev sorunu hallolsa bile işsiz kalacaklarını söylüyor. Bir dönümde en az 20 ağaç olduğunu belirten yöre halkına göre istimlak için verilen paralar 2 yıllık gelire eşit. Daha önceki istimlak çalışması sırasında arazisi için biçilen fiyata itiraz eden Kazım Kuzgun'a, itiraz sonucu yapılan değer tespitinde ilk defa önerilenden daha az para teklif edilmiş. Kuzgun, "İtirazdan sonra elime geçen para azalınca, avukat gelip, 'bir daha itiraz edecek misin' diye sordu" diyor.
Turgut Belediyesi'ne bağlı Hacıbayramlar Köyü'nde ise ikinci termik santral projesi tartışılıyor. Bölgeye yapılması düşünülen 320 MW gücündeki santral için yapılan bilgilendirme toplantısında akışkan yatak teknolojisiyle çalıştırılacak bu santralın diğer santral gibi çevre ve sağlık sorunlarına yol açmayacağı belirtilmiş. Buna karşın yöredeki insanların çoğunluğu santralın yapılmasını istemiyor. Ant Enerji tarafından yapılacağı öne sürülen santral için henüz EPDK'ye ulaşmış bir lisans başvurusu yok. Yatağan Termik Santralı'nın çevreye verdiği zararlar için köylülere düzenli olarak verilen tazminatlar ise geçtiğimiz yıl takılan filtrelerden sonra durdurulmuş.
Kral Yolu kömür yolu olacak
Bölge halkı sadece istimlak yüzünden tepkili değil. Tarihi Stratonikeia ve Lagina kentleri arasındaki kral yolunun da kül dağları ve kömür ocakları arasında heba olacağını söylüyor.
Yatağan Termik Santrali'nden Bodrum'a doğru uzanan yolda yer alan Eski Hisar (Stratonikeia) kenti kül dağlarıyla kuşatılmış durumda. 27 yıldır çalışan santralden çıkarılan küllerin arasında kalan ve SİT alanı olarak ilan edilen köyde hala 10 kişi yaşıyor. 45 yıldır köyde yaşayan Hasan ve Müşerref Arık, iki kez yeri değiştirilen köyden maddi nedenlerle taşınmayı reddetmişler ve özel izinle kentte yaşamaya devam ediyorlar. Hasan Arık, 1956'da deprem olunca köyü 500 metre yukarıya, kömür madenleri ortaya çıkınca tekrar 1 kilometre batıya taşıdıklarını belirtiyor. Temiz sulan olmadığından şikayetçi olan ve ilgililerden yardım isteyen Arık, 1,5 kilometre uzaktan gelen suyun kaynağında geçtiğimiz yıl zehirlemiş bir domuz bulduklarını ama mecburiyetten suyu içmeye devam ettiklerini söylüyor.