Global ekonomide yaşanan ABD kaynaklı kredi krizi birinci yılını doldururken, para otoriteleri de bu bunalımdan çıkışın yollarını arıyor. Daha önceki dönemlerde global ekonomik trendleri ve son olarak yaşanan gıda krizini öngörmesi, global krizler üzerine yazdığı kitapları nedeniyle adı "kriz ekonomisti"ne çıkan Denizbank Başekonomisti Dr. Saruhan Özel, bunalımdan ancak "güçlü dolar" ile çıkılabileğini ve bu trendin de önümüzdeki 2-3 yıl içerisinde kendini göstereceğini söyledi.
Bugün 1.60'lara dayanan paritenin 2-3 yıl sonra tekrar 1.20 seviyelerine
gerileyebileceğini belirten Özel, bu trendin başlangıcının ABD'nin faiz
artırmasıyla değil, euro tarafının zayıflasmasıyla ortaya çıkacak bir dinamik
olacağını kaydetti.
Üçüncü aşama yaşanıyor
Ekonomik krizin, "bilanço tahribatı, bilançoların yeniden yapılanması (sermaye artırımı ve deleveraging), ekonomik tahribat ve yeni bir motor bu durumdan çıkış" olmak üzere dört tane safhası olduğunu söyleyen Özel, şu anda bankacılık krizinin yarattığı ekonomik tahribatın yaşandığını ve krizin üçüncü aşamasında olduğumuzu ifade etti. ABD konut finansmanı şirketleri Fannie Mae, Fredie Mac ve IndyMac'in yaşadığı sorunların en önemli sebeplerden birinin ABD ekonomisinin ilk bankacılık krizinden dolayı yaşadığı büyük tahribat olduğunu kaydeden Özel, "İngiltere'deki ipotek bankası Northen Rock likidite bulamadığı için battı. Ama Fannie Mae, Fredie Mac veya IndyMac, portföyleri sorunlu olduğu için battılar. ABD'deki gayrimenkul piyasası bitkin bir durumda. İşte bu ekonomik etkiden bahsediyoruz. ABD ekonomisi uzunca bir süre yavaş büyümek ya da resesyona girmek zorunda" diye konuştu.
Ekonomik tarafın en şiddetlisinin henüz görülmediğini belirten Özel, "2008'in
sonu ve 2009'un ilk yarısı bu aşamanın etkili olacağı dönem. Dolayısıyla hiçbir
piyasada bugün bir fırsat yok" diye konuştu.
Avrupa
ekonomisi çökecek
ABD ekonomisinde yaşananların ardından, şu an pek fazla kimse düşünmese de Avrupa ekonomisinin hızla yavaşlayacağını ve bankacılık sisteminde ciddi bir tahribat yaratacağını vurgulayan Özel, Euro Bölgesi'nde 2008'in dördüncü çeyreği ve 2009'un ilk yarısında çok ciddi sıkıntılar yaşanacağını kaydetti. Euro ekonomilerinin büyük bir ekonomik yavaşlamaya ve hatta resesyona da gireceğini ifade eden Özel şöyle devam etti: "Bugün sürekli faiz artıran ama enflasyondan çok korkan Avrupa Merkez Bankası, faizleri düşeremediği için aslında bu çöküntüye, büyük bir destek vermiş olacak. Daha sonra Avrupa Merkez Bankası panik şekilde faiz indirmeye başlayacak ve ABD faizleri artırmadığı halde euro-dolar-faiz aralığı aşağıya çekilecek. Yani güçlü dolar, ABD birşeyler yapıyor diye değil, Avrupa ekonomileri bugünkünden çok daha kötü duruma geleceği için olacak."
Başta otomotiv ve bankacılık sektörü olmak üzere, özellikle büyük Avrupa
ülkeleri kaynaklı ve bugünün büyüme yıldızları olan Doğu Avrupa ülkelerinde de
çatlamalar görüleceğini belirten Özel, "Bu krizin finansal etkileri kaynaklı bir
tahribat göreceğiz. Dolayısıyla 2009'u bile içine alacak şekilde, epey uzun bir
zaman alacak bizi rahatsız edecek bir ortamdayız" diye
konuştu.
Bankalar Türk lirası fonlamada sıkıntı
yaşar
Saruhan Özel, global bankacılık sisteminin bu kadar çaresiz kaldığı bir anda Türk bankacılık sisteminin bundan hiç bir şekilde etkilenmeyeceğini söylemenin zor olduğunu belirtiyor. "Türkiye'nin bu ortamdan zarar göreceği çok açık. Ancak bankaların yurtdışındaki bu krizden dolayı zarar yazacağını düşünmüyorum" diyen Özel, eğer Türkiye ekonomisi zamana yayılan bir yavaşlama yaşarsa bu işten kurtarma ihtimali daha fazlalaşır. Özel, "Ancak çok ani bir yavaşlama görürsek, bankacılık sektörünün son dönemde çok yayılmış olan bilançolarında kredi kalitesi üzerinden bazı sorunlar yaşama olasılığı var. Ancak şu anda bunun bariz etkileri yok" dedi.
Bankacılık sektörünün son 4-5 yılda kurumsal kredilerden ziyade bireysel kredilerde büyüdüğünü söyleyen Özel, dolayısıyla Türk bankalarının YTL bulmalarının çok önemli olduğunu belirtti. Gelecek dönemde YTL fonlamada bankacılık sisteminin sıkıntı yaşayacağunı ifade eden Özel, "Devlet daha az borçlandıkça YTL tahvillerden YTL fonlama yaratacağız. Türkiye'de başka kurtarıcı yok. Kurtarıcı, Türkiye Hazinesi. Hazine borç yönetimini iyi yapar ama onu sıkıntıya düşürmeyecek olan politikacılardır. Umarım bütçede ayağımızı yorganımıza göre uzatır, elde etiğimiz kaynakları da doğru kullanırız da Hazine daha az borçlanarak YTL yartmaya devam eder. Eğer bunlar olmazsa ekonomi ister istemez yavaşlayacaktır" diye konuştu.