Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), milletvekili seçimleri dolayısıyla geçen yıl ve bu yılki yol yapım harcamalarını artırınca Maliye Bakanlığı'nın bütçe hesaplarını altüst etti. Bütçedeki 1.9 milyar YTL'lik yatırım ödeneklerine rağmen 4.8 milyar YTL yatırım harcaması yapan KGM, geçen yıl da ödeneklerini 1,6 milyar YTL aştığı için iki yılda toplam 5 milyar YTL'ye yakın ödenek aşan harcama yapmış oldu. Müteahhitler alacaklarını tahsil etmek için KGM'yi, KGM de ödenek artışı için maliyeyi sıkıştırırken, 2008 yılı bütçe hazırlık çalışmalarını sürdüren Maliye Bakanlığı bürokratları kara kara düşünüyor.
Seçimden sonra kurulan yeni hükümette Karayolları Genel Müdürlüğü, Bayındırlık Bakanlığı'ndan alınarak Ulaştırma Bakanlığı'na bağlandı. Bu karara gerekçe olarak, hava, deniz ve demiryollarının zaten Ulaştırma Bakanlığı'nda olduğu vurgulanarak, ulaşımla ilgili tüm birimlerin aynı bakanlık çatısı altında toplanması gösterildi. KGM'yi devralan Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, şimdi bu kuruluşun borçlarıyla da uğraşmak zorunda.
Harcama ödenekten az
2007 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi'nde KGM'ye 1 milyar 877 milyon YTL yatırım ödeneği ayrıldı. Ancak temmuzda yapılan seçim öncesi duble yollar ve otoyollar başta olmak üzere yol yapım çalışmalarını hızlandıran KGM, bu ödeneğin tamamına yakınını oluşturan 1 milyar 857 milyon YTL'lik tutarını yılın daha ilk yarısında tüketti.
KGM yatırımlar için ocakta 144,6 milyon YTL, şubatta 227.8 milyon, martta 378.8 milyon, nisanda 199.2 milyon, mayısta 15.,6 milyon ve haziran ayında da 746.2 milyon YTL'lik yatırım ödeneği kullanarak, müteahhitlere ödedi. Fakat bu ödemelerin büyük kısmını önceki yıllardan kalan alacaklar oluşturdu.
Bu yılki yol kamulaştırmaları için toplam ödeneği 78.6 milyon YTL olan KGM, seçim öncesi kesenin ağzını sonuna kadar açarak, haziran ayı itibarıyla tam olarak 144.2 milyon YTL'lik kamulaştırma ödemesi yaptı.
Seçim yatırımı olarak gerçekleştirilen yol yapım harcamalarını finanse etmek amacıyla Maliye Bakanlığı bütçenin diğer kalemlerinden KGM'ye aktarma yaparak kuruluşun yılbaşında 1 milyar 877 milyon YTL olarak belirlenen yatırım ödeneğini 1.3 milyar YTL artırarak 3 milyar 232.6 milyon YTL'ye çıkardı. Ama Karayolları Genel Müdürlüğü'nün harcamaları, yapılan ödenek artışıyla da sınırlı kalmadı.
Bütçe hesapları şaştı
Söz konusu ödenek artışına rağmen yıl sonunda yatırım harcamaları 4,1 milyar YTL'ye ulaşacağı temmuz ayında ortaya çıkan KGM, önceki gün konuyla ilgili olarak Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ve Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın katılımıyla yapılan toplantıda Maliyecilerin önüne daha da kabarık bir fatura koydu ve harcamaların 4.8 milyar YTL'ye ulaştığını bildirdi. Bu da, yılbaşında 1.9 milyar YTL ödenek ayrılan KGM'nin yatırım harcamalarının bütçede belirlenen rakamın 3 milyar YTL üzerine çıkması anlamına geliyor.
KGM'ye geçen yıl da 2 milyar 714,7 milyon YTL'lik yatırım ödeneği ayrılmasına karşın, kuruluşun yıl sonundaki yatırım harcamaları ödenekleri 1 milyar 450 milyon YTL aşarak, 4 milyar 160.5 milyon YTL'ye ulaştı. KGM'nin geçen yılki mal ve hizmet alımları da yılbaşında belirlenen ödeneği 142 milyon YTL aşarak 475 milyon YTL'den 612 milyon YTL'ye çıktı.
Ek fatura 4.7 milyar YTL
Böylece son iki yılda KGM'ye Merkezi Yönetim Bütçesi'nden 4,6 milyar YTL ödenek ayrılmasına karşın, KGM'nin iki yıldaki toplam yatırımı 8.3 milyar YTL oldu. Bu da, maliyecilerin 2008 yılı bütçesi hazırlıkları sırasında KGM'de ortaya çıkan bu 4.7 milyar YTL'lik ilave faturayı dikkate almalarını zorunlu hale getirdi.
KGM'ye iş yapan yaklaşık 1500 dolayında müteahhit alacaklarını tahsil etmek için kurumun kapısını aşındırırken, KGM'nin 2008 yılı bütçesinde tasarruf sağlamak amacıyla kurumda çalışan işçi sayısında indirim formülü gündeme geldi. 1980'li yıllarda 40 bin işçi çalışan KGM'de şu an yaklaşık 15 bin dolayında işçi bulunuyor.
KGM'nin yüksek yatırım harcamalarını azaltmak amacıyla bu işçilerin yaşı dolanlarının emekliye sevk edilmesi, bir kısmının da ihtiyaç duyulan başka kurum ve kuruluşlara dağıtılması seçeneği üzerinde duruluyor.
Faturayı hangi projeler kabarttı?
KGM'nin yatırım harcamalarını, devam etmekte olan 1500 kilometre uzunluğundaki duble yollarla bazı büyük projeler kabarttı. Karadeniz Sahil Yolu için bu yıl 251 milyon YTL ödeneğe karşın, ek ödenekle bu miktar 920.3 milyon YTL'ye çıkarıldı. KGM'nin buradaki müteahhitlere daha 1 milyar YTL'yi aşkın borcu var. İzmir-Aydın otoyolu projesinin 50 milyon YTL olan ödeneği 300 milyon YTL'ye, Ankara-Samsun projesinin ödeneği 79.2 milyondan 121.2 milyon YTL'ye, Sivrihisar-Afyon-İzmir'in ödeneği 16.4 milyondan 37.4 milyan YTL'ye çıkarıldı.