İzmir’in Selçuk İlçesi’ndeki tarihi Tekel binası restore edilerek ‘Ege Tarım, Ekoloji ve Dokumacılık’ Müzesi haline getiriliyor.
Efes Müzesi Arkeologu Cengiz İçten, Tekel’in yeniden yapılandırılması çalışmaları kapsamında kapatılan tarihi eser niteliğindeki binanın, Kültür Bakanlığı’na devredildiğini ve titiz bir onarımdan geçirilerek, restore edildiğini söyledi.
‘Ege Tarım, Ekoloji ve Dokumacılık Müzesi’ olarak hizmet verecek binanın, tarım kültürlerini yansıtma gibi önemli bir görev üstleneceğine dikkati çeken İçten, şöyle konuştu: “19. yüzyılda acı hatıralar bırakan Reji İdaresi binasında, Antik Çağ’dan günümüze tarım anlatılacak. Müzede, çevrede yetişen pamuk, tütün, zeytin ve incir gibi tarım ürünlerinin geçirdiği evreler ve yetiştirilme şekilleri sergilenecek. Bunun dışında eski çağlardan günümüze kadar tarımla ilgili aletlerin gelişimini gösteren sergilemeler de yapılacak. Restorasyon çalışmaları Kültür Bakanlığı tarafından yapılan müzenin ziyarete hazır hale getirilmesi için Efes Müzesi elemanları ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyeleri, malzeme tespiti ve sergileme çalışmalarına, program dahilinde devam ediyor.”
KOMİSYON ÇALIŞIYOR
Öte yandan, müzede sergilenecek eserleri tespit eden komisyon, EÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Seval Sekin başkanlığında çalışmalarını sürdürüyor. Komisyon ilk toplantısında, binanın nasıl kullanılacağını belirledi. Buna göre, binanın zemin katında idari bölümlerin, birinci katta üzüm, zeytin, incir, tütün, narenciye ve tahıl gibi tarım ürünlerinin, ikinci katta ise dokuma ürünlerinin müzecilik anlayışına uygun sergilenmesi kararı alındı.
19. YÜZYILDA KORKU SAÇTI
Müze haline getirilecek tarihi Tekel binasının öyküsü ise şöyle: “19. yüzyıl sonunda Osmanlı Maliyesi’nin iflasını ilanından sonra, Osmanlı’dan alacaklı olan yabancı devletler, Düyunu Umumiye İdaresi’ni kurup, tütün, içki gibi vergi gelirlerini alacaklarına karşılık tahsil etmeye başladılar. Bu idareye bağlı zamanın Tekel’i (Tütün Rejisi) imparatorluk genelinde tütün ekim ve üretimini kontrol için, sayısı 20 bine ulaşan atlı kolcu teşkilatı kurdu. Bu kolcular, tütünü İdare’ye teslim etmeyen köylülere ağır baskı uyguladılar. Kolcuların, Anadolu’nun çeşitli yerlerinde, günümüzün Jandarma teşkilatı gibi karakolları vardı. Söz konusu bina da Selçuk ve çevresindeki tütün üretimini kontrol eden kolcuların kışlası olarak 1890’lı yılların başında yapıldı. Anadolu köylüsünün hafızasında acı hatıralar bırakan Reji İdaresi, Cumhuriyet’in ilanından sonra kaldırılırken, yerine günümüzün Tekel İdaresi kuruldu. Bina Tekel’e devredilince, 2 yıl öncesine kadar Tekel binası olarak kullanıldı.”