Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) İstanbul Şube Başkanı Özlem Eylem Tuncaelli "Su hizmetlerini sağlıklı ve güvenli olarak almak en temel yaşam hakkımız. Halk, ekonomik kaygılardan bağımsız olarak temiz su elde edebilmeli, kullanılmış su, kullananın gelir seviyesine bakılmaksızın arıtılabilmeli" diyor.
Milliyet'in Gülçin Üstün imzalı dünkü (31 Temmuz) haberine göre, hükümetin "su krizini" çözme planı suyu özelleştirmeye dayanıyor. İlk adım "akarsu ile göletlerin kullanım hakkının 49 yılı geçmeyecek şekilde özel sektöre satılması." Ayrıca içme suyunun özelleştirilmesi de gündemde.
Ölen çocuklar, mücadele edip kazanan halklar
Aslında bu plan yeni değil. Su ve arıtmanın ulusötesi şirketlerin eline bırakılması kapitalizmin yıllardır yapısal krizini çözmek için kullandığı araçlardan biri. Sonuç: Öncelikle yoksulların yaşam hakkının ihlali.
Her gün dünyada 3 bin 800 çocuk sağlıklı suya ve atık su sistemine erişimden yoksun olmakla bağlantılı hastalıklar nedeniyle ölüyor.
Ama mücadele edip kazananlar da var. Bolivya'da halk, suyuna el koyan büyük şirketleri korkuttu; buna izin veren hükümeti devirip attı; ardından da şirketleri kovdu.
Güney Afrika'da yoksullaştırılan halk, örgütlenerek su hakkı için mücadele ediyor; "apertheid"ı en iyi bilenler olarak "Özelleştirme ayrımcılıktır" diyor.
Geçen ay Ankara'da toplanan Halkın Hakları Forumu'nda su hakkıyla ilgili üç temel talep sıralanmıştı:
Su hakkı insan hakkıdır. Bu haktan kesinlikle vazgeçilmemelidir.
Su kaynaklarında ve kullanımında kamu mülkiyetinden vazgeçilmemelidir.
İnsanca yaşam için gerekli temiz su miktarı ücretsiz olarak verilmelidir.
Suyun tatlı kârı
Tuncaelli, dünya su hizmetleri pazarının büyüklüğünün 1 trilyon dolar olarak hesaplandığını aktarıyor.
BM raporuna göre 1,1 milyar kişinin temiz suya ulaşımı bulunmazken 2,6 milyar kişi de su arıtma altyapısından ve hizmetinden yoksun. Su şirketleri, dünyanın kullanılabilir su rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmiş durumda.
2002'de su alanındaki üç büyük şirket Suez, Vivendi ve RWE'nin toplam cirosu 160 milyar doları, büyüme hızları yüzde 10'u buldu.
2001 yılı rakamlarına göre, en büyük su şirketleri, ana şirketleri ve yıllık su satış rakamları avro cinsinden şöyleydi:
Ondeo (Suez): 10.088
Vivendi Water (Vivendi Universal): 13.640
Thames (RWE): 27.46
SAUR (Bouygues): 2.494
Anglian (AWG): 936
Cascal (Nuon): 181
IWL (Bechtel): 100
"Bizi yaratılacak olan pazarın büyüklüğü değil, suya rahat ve güvenli ulaşımımız ilgilendiriyor" diyor Tuncaelli.
"Nasıl ki su kamuya aitse, su hizmetleri de özü itibarıyla kamusal bir hizmettir ve kamuya ait kalmalıdır. Hükümete, bu önerilerindeki nesnenin, suyun bize ait olduğunu; bize ait suyu onların yönetememesinin faturasının bizlere çıkarılamayacağını bir kez daha hatırlatırız."