Türkiye'nin en büyük çaplı su projesi olan GAP İdaresi Başkanlığı'nı yaklaşık 13 yıl yürüten Dr. Olcay Ünver, Dünya Su Değerlendirme Programı'nın WWAP kurumunda bir buçuk yıldır küresel su konularının koordinasyonundan sorumlu. Su Forumu'nu Ünver'le görüştük.
* Raporun ana teması nedir?
- Suyun başındaki adam başbakan gibi olmalı! Raporun ana teması, su sorununun çözümünü sağlayacak olan su sektörü dışındaki faktörler, dışsallıklar, gıda güvenliği, alt yapı, nüfus, kentleşme, ekonomik kalkınma bütün bunlar dış etkenler. Özel sektörün mekanizmasının işleyişi, sivil toplum vs. Raporda 'Kamu sektöründeki su yöneticisi başbakandır' mesajı veriliyor. Gelişmekte olan ülkelerin genişleme planlarını yaparken, artık su doğrudan bir bileşen olmak zorunda.
* Dünyada ve Türkiye'de su sorunu nasıl ele alınıyor, örnek proje geliştiren ülkeler var mı?
- Dünyada 1 milyarın üstünde kişinin elde edemediği sağlıklı içme suyuna erişim gibi konular gündemde olacak. Su sorunlarının çözümünde bir şablon yoktur. Parametreler aynı değildir. Hızlanmış değişiklikler genellikle olumsuz. 70'lerden beri konuşulan, iklim değişikliklerinin varlığı yeni kabul edildi. Çin, Hindistan, Brezilya gibi Türkiye de proje üreten bir ülke. Gelişmiş ülkeler de mevcut yatırımları rasyonelleştirmeye çalışmakla yetiniyor. Raporda, örnek projeler olarak, Uganda tarımsal alt yapı konusunda, Türkiye de turizm ve su, GAP ve birkaç örnekle yer alacak. Türkiye suda lider ülke olabilir. Su kaynaklarını aktif olarak kullanmaya devam eden, onunla ilgili büyük projeleri gündemde olan bir ülke olarak Türkiye'nin, çevre konularıyla da uluslararası gündemin içinde kendisini liderler, öncüler arasına sokabilmesi gerektiğini düşünüyorum.
* Eskiden Türkiye'nin su kaynakları zengin diye konuşulurdu?
- Daha önce bir endeks yoktu. Su zenginliği demek kullanılabilecek suyun nüfusa oranı demek. Türkiye su stresine girmemekle birlikte Türkiye'nin içinde bulunduğu bölgede kuraklaşma var. Yağış miktarını hep aynı kabul etsek bile nüfus artıyor, suyun kalitesi de düşüyor. Türkiye AB ülkelerinin mevzuatına uymayı da taahhüt etti, bu önemli. Türkiye'nin özellikle kırsal kesimdeki içme suyu anlamında, eksiklerini tamamlaması gerekiyor.
* Bir ülkenin gelişmeye başlamasıyla da su kaynakları olumsuz etkilenebiliyor diyorsunuz ?
- Örneğin önce 2 öğün yemek yiyen aile 3 öğüne geçiyor. Tahıl yoğun beslenirken proteine geçiyor. 1 kilo buğday için bin litre su harcanıyor, halbuki bir kilo et için 15 bin litre su harcanıyor.