Antalya'nın Manavgat ilçesi Side antik
kentinde Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Anadolu
Üniversitesi işbirliğinde gerçekleştirilen kazı çalışmaları, Anadolu
Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Hüseyin Alanyalı
başkanlığında sürdürülüyor. Kazı çalışmaları ve haritalandırma çalışmalarıyla
ilgili gazetecilere bilgi veren Hüseyin Alanyalı, yüzde 70'i kumla kaplı olan
Side Antik kentinde tarihi gün yüzüne çıkartacaklarını söyledi.
Haritalandırma çalışmalarını tamamladıklarını belirten Alanyalı, Side Antik
Tiyatro'da kazı ve sondaj çalışmalarına başladıklarını söyledi. Alanyalı, "2009
yılında Side adına yaptığımız Side kazılarında bu yıl ağırlığı Side tiyatrosuna
verdik. Side tiyatrosunda yaptığımız kazılar çoğunlukla çevresinde ve iç
kısmında geçekleştirmiş olduğumuz sondajlardır. Burada da daha çok daha önceden
bildiğimiz bilgileri pekiştirmek ve tiyatronun geçirmiş olduğu evreleri anlamak
için bu kazılarda çıkacak sonuçları değerlendirerek kesin sonuca varacağımızı
düşünmekteyiz. Fakat kazı çalışmalarımız 2009 yılında tiyatro ağırlıklı olmasına
rağmen çalışmalarımızı gelecekte önce tiyatro çevresinde ticaret agorası ve
devlet agorasında daha sonrada şehrin özellikle günümüzde yerleşim görmeyen
büyük fabrikalar mahallesi ve Doğu Nekropolüne kaydırmayı düşünüyoruz. Amacımız
yalnız turizmle daha doğrusu gündemde olan Side yi zaman içerisinde arkeolojik
açıdan da tanıtarak dünya kültür ve mirasına tanıtmak ve buradaki kazılardan çok
daha önceden çıkmış binaları onarım ve korumaya alarak gelecek kuşaklara
aktarmayı düşünüyoruz. Kazıyı belirli bir plan ve program çerçevesinde
yapıyoruz. Kuyumcu titizliği ile çalışmalarımız sürüyor."
Side kent planı çıkartılacak
Çalışmaların en temel amaçlarından Side kent planının yeniden ele alınarak
günümüz teknolojisinden yararlanılarak güncellenmesi ve eksik olan alanların bu
yeni plana göre entegre edileceğini ifade eden Alanyalı, "Side kent planı
üzerine en son çalışmalar, 1975 yılında aramızdan ayrılmış olan Prof. Dr. Müfid
Mansel başkanlığında yapılmıştır. Değerli hocamızın ölümünden sora 1978 yılında
yayınlanmış olan "Side" kitabında yer alan plan ise elimizdeki Side antik
kentine ait son şehir planıdır. 20. yüzyılın 3. çeyreğinde şehir planlarının
halen analog ölçüm aletleriyle yapılması hem de Mansel'in ardından Side Müzesi
denetiminde antik kentte bir çok yeni alanın açılması Side antik kenti için yeni
bir şehir planının hazırlanmasını zorunlu hale getirmiştir. Mansel'in "Side"
kitabındaki plan esas alınacak, bu plan üzerinde poligon noktaları işaretlenerek
arazide kaybolmayacak ve oynamayacak şekilde poligon noktaları inşa edilerek bu
noktalar ulusal koordinat sistemine bağlanacaktır. Koordinat ağının kurulması
ile mevcut bütün yapılar şehir planına aktarılacağı gibi, bu yapıların belgeleme
çalışmalarında da büyük kolaylık sağlayacaktır."
Tiyatro kazı ve sondaj çalışmaları
Side Tiyatrosu'nda yıllardır sürdürülen kazı ve araştırma çalışmaları ile
yapının sahne binası, paradoksları ve cavea kısmının açığa çıkartıldığını
belirten Alanyalı, 2009 yılı çalışmalarında orkestra, parados ve sahne binası
içinde, tiyatronun agoraya açıldığı alanda, caveanın arka tarafı ile dükkanların
içinde açılacak sondajlar ile tiyatro ve çevresinde stratigrafiye yönelik
çalışmaların planlandığını söyledi. Yapılacak sondajlar ile tiyatro ve
çevresindeki yapıların yapı evreleri tespit edileceğini ifade eden Alanyalı,
"Tiyatronun Hellenistik dönemde öncü bir yapıya sahip olup olmadığı, daha önce
tiyatronun inşa edildiği alanda bir yapılaşmanın olup olmadığı, eğer varsa nasıl
bir yapılaşma olduğu ortaya çıkack ve sondajlarda yapılacak çalışmaların
sonuçları başta tiyatro olmak üzere, kentte yapılacak olan daha sonraki
çalışmalara da ışık tutacak."
Mimari belgeleme çalışmaları
Side tiyatrosu, inşa yapım tekniği, mimari şekillenmesi ve günümüze kadar
ayakta kalan şekli ile Anadolu Roma tiyatroları içerisinde önemli bir yer
tuttuğunu dile getiren Alanyalı, yapının yıllar içinde yıpranması ve malzeme
yorulması nedeni ile acil koruma ve onarım projesine ihtiyaç duyulduğunu
söyledi. 2009 yılında birinci hedeflerinin yapının mimari belgeleme
çalışmalarının bir başka deyişle röleve çizimlerinin tamamlamak olduğunu
belirten Alanyalı, "Restitüsyon, rekonstrüksiyon projeleri ile koruma ve
restorasyon projelerini oluşturabilmek için tiyatronun 3D (3 boyutlu) sistem
çerçevesinde taranarak görüntülerin sayısal ortama aktarılması bu görüntülerden
plan, kesit, cephe ve benzeri çizimlerin üretilmesi planlanmaktadır."
Arkeolojik buluntular değerlendirilecek
1983-2008 yılları arasında, tiyatro ve çevresinde Dr. Ülkü İzmirligil
tarafından yürütülen arkeolojik çalışmalarda ele geçen mimari, plastik, seramik
ve metal eserlerden oluşan arkeolojik malzemenin katalog ve değerlendirme
çalışmalarının yapılacağını söyleyen Alanyalı, bu buluntular içinde önemli bir
yer tutan sikkelerinde çalışılarak kataloglanarak yayına hazırlanacağını
belirtti.