Bilimsel araştırmacılar tayfunların
yerkürede farkedilemeyecek kadar 'yavaş depremlere' yol açtığını söylüyor.
Saygın bilim dergisi Nature'da yayımlanan araştırmaya göre, Tayvan'da faal bir
deprem bölgesinde tayfunların yarattığı basınç değişiklikleri fay hatlarını
'gevşetiyor.' Tayfunun yarattığı etkiyle fay hattında biriken enerji birkaç
saate yayılan yavaş bir oynamayla boşalıyor.
Saniyeler içinde meydana gelen yıkıcı bir sarsıntının yerine yavaş yavaş
gerçekleşen bu rahatlama, Tayvan'ın doğusunda yapılan araştırmalarda
gözlemlendi. Araştırmacılar, bölgede az sayıda yıkıcı depreme rastlanmasını sık
sık yaşanan tayfunlara bağlıyor.
ABD'de bulunan Carnegie Bilim Enstitüsü'nden Dr.
Alan Linde başkanlığındaki araştırma ekibi, Tayvan'ın doğusunda iki
teknonik levhanın birbirinin üzerine doğru bastırdığı bölgede yerin
derinliklerine son derece hassas cihazlar yerleştirerek yerdeki oynamaları
izledi. Ekipten Selwyn Sacks, ''Kullandığımız cihazlar normalde
farkedilmeyecek derecede küçük oynamaları ve kayalardaki faaliyeti
saptayabiliyor'' diyor.
Cihazlarla 20 kadar 'yavaş deprem' tespit eden ekip, bunlardan bazılarının
birkaç saatlik bir süreye yayıldığını, bazısının ise bir günü aşkın bir süre
zarfında meydana geldiğini söylüyor. 20 depremden 11 tanesi tayfunlarla tamı
tamına aynı zamana denk geliyor.
Amerikalı ekip, bu rastlantının şans eseri olamayacağını ileri sürüyor. Dr.
Alan Linde, sözkonusu bölgede teknonik levhaların çarpışma hızının çok yüksek
olduğunu ve bu nedenle dağların yılda ortalama 4 milimetre yükseldiğini
söylüyor.
Jeolojik açıdan bakacak değerlendirecek olursak Tayvan'ın doğusu, yeraltında
meydana gelen faaliyet nedeniyle ''dağların mantar gibi bittiği' bir bölge. Dr.
Linde, buna karşın bu bölgede çok yıkıcı depremlere hiç rastlanmadığını, kayda
değer büyüklükteki sarsıntıların ise nadiren gerçekleştiğini vurguluyor:
''Öte yandan Japonya'nın güneybatısına bakacak olursak, teknonik levhaların
birbirine yakınlaşma hızı yılda yaklaşık 4 santimetre, ve bu her 100 ya da 150
yılda bir 8 büyüklüğünde bir depreme yol açıyor.''
Tayvan'daki teknonik faaliyetin de aynı levhalaran kaynaklandığını hatırlatan
bilimadamları, üstelik daha hızlı bir hareketin sözkonusu olduğunu
belirtiyor.
Nature dergisinde yayımlanan teoriye göre, tayfunların
üzerinden geçtiği topraklarda hava basıncı azalıyor. Bu basınç değişikliği ise
teknonik levhaların birbirine geçtiği hatta biriken enerjinin yavaşça
boşalmasını sağlıyor.