AKP iktidarının karanlık, denetimden uzak en büyük tezgâhı, kısa adı TOKİ olan Toplu Konut İdaresi’dir. TOKİ, sadece bir inşaat örgütlenmesi değil, ayrıca AKP yandaşı sermayedar üretme, palazlandırma projesidir. TOKİ, 2003-2008 döneminde 335 bine yakın konut ürettirip bunun 275 bine yakınını satmıştır. TOKİ konut üretimi yanı sıra, son yıllarda altyapı ve sosyal donatı projeleri kapsamında konut üretimi amacını aşan ve kamu yatırımı nitelikli pek çok proje ile iş hacmini ve hükümranlık alanını genişlettikçe genişletti...
Birkaç veri:
TOKİ’ce 2008 sonuna kadar yürütülen 975 projenin toplam maliyeti yaklaşık 25 milyar TL dir.
Ve bunlar için yaklaşık 15 milyar TL harcama yapılmış işlerin de yüzde 59’u tamamlanmış… İnşa edilen 315 bin adet konutun 262 bini sosyal konut niteliğinde, geriye kalan 54 bin konut ise kaynak geliştirme ve Emlak GYO projelerine ait görünmekte. Ama önemli nokta şu; Kaynak geliştirme ve Emlak GYO projeleri kapsamında bulunan konutların toplam konutlar içindeki payı yüzde 17 iken, toplam proje maliyetleri içindeki payları yüzde 47’dir ve ağırlıkla İstanbul’da inşa edilmişler… TOKİ, sanıldığı kadar sosyal konut üreticisi bir kurum olamamıştır.
***
Daha ilginç olanı, bu kadar devasa bir ekonomik faaliyet yürüten TOKİ’nin mali durumu hakkında doğru dürüst bilgi yoktur!.. TOKİ, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamı dışında tutulmuştur, tamamen Tayyip Erdoğan’ın direktifleriyle işleyen keyfi bir holding görünümündedir…
TOKİ’nin sermayesi hepimize ait arsalardır, yani kamu arsalarıdır. TOKİ, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nden devraldığı, rantı oldukça yüksek kamu arsalarını, “Hazine arsaları karşılığı” inşaat yöntemiyle konut üretiminde kullanmıştır. Giderek, “kamu kurumları arsaları karşılığı” kamu kurumları için de inşaat yapma gibi “kamu müteahhidi” fonksiyonunu da üstlenmiştir.. Özellikle, hastane, lise-ilköğretim okulu gibi kamu yatırımlarının bir kısmı “bu kurumların arsaları karşılığı” TOKİ tarafından yapılmaktadır. Bunlar, normalde kamu yatırımıdır. Ama TOKİ yapınca kısmen veya tamamen kamu yatırım programı ve kamu yatırım harcamaları kapsamı dışına çıkartılmaktadır. Dolayısıyla denetimden de çıkmaktadır.
***
TOKİ’nin finansal yapısı ve uygulamaları konusunda yeterli bilgi bulunmaması, şaibeleri iyice arttırmakta, üstelik gayrimenkul sektöründe ortaya çıkabilecek potansiyel risklerin, TOKİ açısından yaratabileceği sorunların tespitini de güçleştirmektedir. TOKİ tarafından başlatılmış yatırımların, olası finansal güçlükler nedeniyle ertelenmesi veya zaman içinde kamu kesimine devredilmesi söz konusu olursa kimse şaşırmasın!..
***
Finansal yapısındaki belirsizliklerin yanı sıra, TOKİ’yi Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamı dışında tutan AKP iktidarı, kamu yatırımı nitelikli projeleri kamu yatırım programının dışında tutarak kamu harcamalarında şeffaflık ve disiplin ilkesi ile adeta alay etmektedir. Ve muhalefetten bu duruma pek bir itiraz yükselmemektedir!..
TOKİ’nin beleşe el koyduğu kamu arsalarını doğru değerlendirip değerlendirmediğini denetleyecek bir kurum var mıdır? Çoğu tarikat-cemaat üyesi irili ufaklı müteahhitler ve taşeronlarıyla, hasılat paylaşımı esasına göre yapılan işlerin kamuya yararını, zararını denetleyen bir kurum var mıdır? Yoktur. Tam bir keyfilik içinde 5 yıldır 335 bin konut üretilmiş, 275 bini satılmış, bu sürecin de yardımıyla nur topu gibi bir İslami burjuvazi zuhur etmiştir...
TOKİ, yandaş-İslami burjuva yaratmanın çok etkili kurumu olarak sermaye birikimi tarihimizde önemli bir yer tutacağa benzerken Yüce Divanlık dosyaların adresi de olabilir…