Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, 2003 ve 2004'te yaptığı kat karşılığı inşaat projesi anlaşmalarında arsa değerinin düşük gösterilmesine göz yumarak kamuyu zarara uğrattı.
Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) A.Ş.' qnin 2003 ve 2004 yıllarında gerçekleştirdiği kat karşılığı arsa projelerinde, 1.1 milyar YTL (katrilyon lira) tutarındaki kamusal servetin müteahhit firmalara 'örtülü kazanç' şeklinde aktarıldığı ileri sürüldü. TOKİ'ye ait Emlak GYO'nun projeleriyle ilgili Başbakanlık Teftiş Kurulu ile SPK'nın ortak soruşturma yapması istendi.
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK), 2003-2004 yıllarında ihale edilen ve inşaatı devam eden yedi projeyle ilgili özel inceleme raporu hazırladı. Beşi İstanbul Ataşehir'de, ikisi de İzmir Mavişehir ve İstanbul Yukarı Dudullu Köyü'ndeki projelerde Emlak GYO'nun arsalarının gerçek değerinin altında gösterildiği, müteahhitler tarafından yüklenilen inşaat maliyetlerinin ise şişirildiği ileri sürüldü.
Yarı fiyatına arsa
Rapora göre, Ataşehir Doğu Bölgesi 2 bin 230 konut projesinin arsası 31 Aralık 2002'de bir ekspertiz şirketi tarafından 109.1 milyon YTL (trilyon lira) olarak belirlendi. İhalenin yapıldığı 20 Eylül 2003'te başka bir ekspertiz şirketi arsaya 57.9 milyon YTL değer biçti. İhale de bu fiyattan gerçekleşti. Aynı arsa için 27 Nisan 2004'te ilk değerlemeyi yapan ekspertiz şirketi tarafından biçilen değer ise 110.2 milyon YTL oldu. Benzer bir durum İzmir Mavişehir Projesi'nde de yaşandı. Aralık 2002'de 15 milyon YTL değer biçilen arsa, aynı ekspertiz şirketi tarafından 31 Aralık 2003'te 5.4 milyon YTL'ye indirildi. Ataşehir'deki 132 konut-ve 12 işyeri projesinde de arsanın 31 Aralık 2002'deki değeri 3.52 milyon YTL, ihalenin yapıldığı 29 Eylül 2003'teki değeri 3,5 milyon YTL ve 31 Aralık 2003'teki değeri 8.3 milyon YTL gösterildi.
Giderler iki kez yazıldı
Raporda, Emlak GYO'nun arsalarının gerçek değerinin altında gösterilmesiyle şirketin daha baştan zarara uğratıldığı belirtildi. Bölgedeki emsal arsalarda arsa sahibinin payı yüzde 50-60 dolayında olmasına karşın, Emlak GYO'nun payının yüzde 25-30 seviyesinde tutulması da bir başka eleştiri konusu oldu.
Söz konusu projelerde yüklenici firmalar tarafından üstlenilen toplam maliyetler hesaplanırken, inşaat işlerinde yüzde 25 oranındaki genel giderler ve müteahhitlik kârının 'mükerrer' olarak hesaplara dahil edildiği belirtildi.
Emlak GYO'nun 2003 yılı sonu itibarıyla bankalarda 372.2 milyon YTL (trilyon lira) nakiti bulunduğu vurgulanan raporda, söz konusu projeleri kat karşılığı başkalarına yaptırmak yerine kendisinin de kolaylıkla gerçekleştirebileceği vurgulandı. Bu tür projelerde, ön ödemeli satışlar yoluyla oto finansman imkânı da bulunduğu vurgulanan raporda, "GYO ortak çalışan yüklenici firmalar inşaat maliyetini daha işin başında çıkarıyor" denildi.
Müfettişlerden ortak soruşturma talebi
YDK raporunda, 2003-2004 yıllarında ihale edilen yedi projeyle ilgili olarak ortaya çıkan kamu zararlarının telafi edilmesi, büyümesinin engellenmesi ve sorumlularının tespiti amacıyla Başbakanlık Teftiş Kurulu ile SPK'nin ortak soruşturma yapması 'gerektiği' belirtildi. Hasılat paylaşımı yöntemiyle bu koşullarda yeni ihale yapılmasının acilen durdurulması istenen raporda, mevcut ihaleler sonucunda imzalanan sözleşmelerin de kamu zararlarını telafi edecek şekilde yeniden düzenlenmesi yollarının araştırılması önerildi. Raporda, aynı arsalar için farklı değer tespiti yapan iki ekspertiz şirketinin ortaya çıkan kamu zararının tazmini yönünden sorumluluklarının tespiti için SPK tarafından inceleme de talep edildi.