Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK), Enerji Bakanlığı'na bağlı Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi'nin (TEİAŞ) elektrikte üretim kapasite projeksiyonunu onaylamadığı ortaya çıktı.
TEİAŞ'ın 2007 için yüzde 6.2 talep artışı öngörmesi üzerine EPDK'nın bu oranın düşük olduğu itirazını yazıyla ilettiği, buna rağmen düzeltme yapılmadığından projeksiyonun onaylanmadığı öğrenildi.
Talepte yüzde 9.8'e kadar çıkan yüksek artış nedeniyle yıl sonunda planlı kesintilere başlanabileceği belirtilirken, projeksiyon onaylanmadığı için, ülkenin resmi bir elektrik arz-talep dengesi raporu bulunmuyor. Projeksiyonun onaylanması, arz eksiği nedeniyle kamunun yatırım yapmasına Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde izin verilmesi açısından da önem taşıyor.
Projeksiyon yok
Projeksiyona ilişkin süreç şöyle gelişti:
TEİAŞ, bu yılın başında, 2007-2016 dönemini kapsayan üretim kapasite projeksiyonunu EPDK onayına sundu. Projeksiyonda düşük senaryoda 2007'de elektrik talebinin yıllık yüzde 6.4 artacağı öngörüldü. Yüksek senaryoda bu oran yüzde 8.4 olarak belirlenirken, yüksek senaryonun gerçekleşmesi halinde 2009 yılında arz açığı yaşanacağı ortaya konuldu. Projeksiyonun 2007 için fiili gerçekleşme tahmini yüzde 6.2 olarak belirlendi.
EPDK bunun üzerine TEİAŞ'a bir yazı yazarak, yüzde 6.2 olan fiili tahminin düşük olduğunu bildirdi.
TEİAŞ yeni düzenleme yapmayınca EPDK haziran ayında tekrar bir yazı yazdı.
Aradan geçen süreye rağmen TEİAŞ öngörüsünü revize edip EPDK'ya sunmadı.
Bütün tahminler aşıldı
Bu nedenle Türkiye'nin elektrik projeksiyonu yıl ortası geride bırakılmasına rağmen hâlâ onaylanmadı. Gelinen noktada talep yüzde 9.8'e fırladı.
Böylece TEİAŞ'ın fiili tahmininin yanı sıra yüksek senaryosundaki sınır olan yüzde 8.4 dahi aşıldı. Projeksiyona göre yüksek senaryoda talip yüzde 8.4 olacak, bu durumda 2009'da arz açığı doğacaktı. Ancak oran yüzde 9.8'e çıktığı için arz açığı takvimi 2008'e geriledi.
Projeksiyona göre, 2009 arz açık tahmini de özel sektörün gerekli yatırımları yapması koşuluna dayanıyordu. Özel sektör de yatırım yapmadığı için net arz açığının 2007'ye kayması tehlikesi ortaya çıktı. Bu durumda yıl sonunda planlı kesintilere geçilmesi olasılığı belirdi.
Bu ortamda Türkiye'nin onaylanmış resmi bir projeksiyonu olmadığı için ne kamu ne de özel sektör arz-talep dengesi için önünü göremiyor.
Ayrıca, Elektrik Piyasası Kanunu'na göre, resmi projeksiyonla arz açığı olduğu kesinleştiğinde kamunun yatırım yapmasına izin verilmesi düzenlemesi bulunuyor. Bu nedenle projeksiyonun onaylanmaması, hem kamu hem özel sektör yatırımları açısından da belirsizlik yaratıyor.
TEİAŞ: Yeni rapor önceki gün EPDK'ya ulaştı
TEİAŞ yetkilileri, 2007 yılına yönelik hazırladıkları projeksiyonun EPDK tarafından onaylanmamasından sonra yeni bir rapor hazırlayıp önceki gün itibariyle kuruma sunduklarını belirttiler. TEİAŞ olarak birçok kurum ve şirketin verilerini değerlendirdiklerini anlatan yetkililer, "Enerji Bakanlığı'nın yaptığı talep tahminlerini bir tarafa koyuyoruz. EÜAŞ ve TETAŞ'ın yanı sıra özel üretim şirketlerinin kapasitelerini de yan yana koyup, aradaki farkı belirleyip EPDK'ya gönderiyoruz. Bu çerçevede alçak senaryoda 6.5, yüksek senaryoda ise 8.4 olarak öngördüğümüz 2007 yılının talep artışını değiştirdik ve kendilerine yolladık" diye konuştu.
Güler: Özel elektrik üretenler destek olsun
Enerji Bakanı Hilmi Güler, enerji arz açığı nedeniyle elektrik üreticilerinden destek istedi. Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman ile görüşen Güler, elektrik kesintilerin en çok yaşandığı Antalya'ya mobil santral kurmalarını önerdi.
Karaduman dün Bakan Güler'i ziyaret etti. Görüşmede kesintilerle gündeme gelen elektrik arz açığı konusu görüşüldü. Güler'in sıkıntılı dönemin atlatılması için özel elektrik üreticinden destek beklediğini Karaduman'a bildirdiği öğrenildi.
Güler, sıcaklıkların klima kullanımını en üst seviyeye çıkarması nedeniyle sıkıntı yaşan Antalya için elektrik üreticilerini yatırıma davet etti. Antalya'nın acil elektrik ihtiyacı bulunduğunu ifade eden Güler, mobil santral kurmaya hazır olan üreticilerin hemen yatırım yapmalarını istedi.
Antalya'nın santralı Yalınkaya grubundan
Takı sektörünün önde gelen firmalarından Goldaş'ın da sahibi olan Yalınkaya Holding, Antalya'da 460 megavatlık doğalgaz santralı kurmak için başvurdu. Enerji Bakanı Hilmi Güler, önceki gün elektrik kesintilerinin en sık yaşandığı illerden biri olan Antalya'ya mobil santral kurulacağını açıklamıştı.
Bölgede 400 milyon dolara mal olacak 460 megavatlık doğalgaz santralı kurmak için EPDK'ya başvuran Yalınkaya Holding, son kesintilerden ve Güler'in açıklamalarından sonra işlemlerin hızlanması için düğmeye bastı. Santralda yıllık 3.1 milyar kilovatsaat elektrik üretileceğini anlatan Yalınkaya Holding Enerji Grubu Genel Koordinatörü Mustafa Turhan, 2008'de yapımına başlanacak olan santralın iki yıl içinde devreye gireceğini kaydetti. TEİAŞ'a bağlantı görüşünü soran şirket buradan 'olur' aldığı takdirde, EPDK'ya ÇED raporunu götürecek ve lisansını alacak. Yalınkaya grubu, Rize İkizdere'deki hidroelektrik santrallarıyla da ilgileniyor.
Bakan Güler, önceki gün özellikle Antalya'da aşırı derecede klima kullanımından dolayı sıkıntı yaşandığını belirtirken, "Antalya'nın ihtiyacı 1050 megavat. Bu ile doğalgaz veya fueloil ile çalışacak santral kuracağız. Başka yerden mobil santral da getirilebilir. Özel sektör isteksiz davranırsa biz kamu olarak üretim yatırımı yapabiliriz" demişti.
Elektrik canavarı klima piyasadan çekiliyor
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, elektrik dağıtım sistemine ve çevreye verdiği zararların önlenmesi için düşük kaliteli ve çok enerji harcayan klimaları iç pazardan çekmeye hazırlanıyor. Klimalara yüklenilmesinin elektrik tüketimini artırdığını, düşük kaliteli ve fazla enerji harcayan klimaların da elektrik dağıtım sistemine zarar verdiğini saptayan TEDAŞ, Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİEİ), Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı'na gönderdiği yazıyla başta klimalar olmak üzere elektronik ve beyaz eşyalarda yüksek kalite gözetiminin yapılmasını istedi.
Bunun üzerine Sanayi Bakanlığı'nın hazırladığı tebliğ taslağına göre, 1 Ocak 2008'den itibaren A, B ve C, 2009'dan itibaren de A ve B sınıfı dışındaki klimalar iç pazarda satılamayacak. En iyi özelliklere sahip A sınıfı ile C sınıfı arasında fiyatlar, orta kaliteli bir klimada 300-400 YTL, iyi kalitede bir klimada ise 700-800 YTL fark ediyor.