Grant Thornton araştırmasının 2014 yılı sonuçlarına göre dünya genelinde, tepe yönetimlerin yüzde 24’ü kadınlara emanet edilmiş durumda. Bu oran 2013, 2009 ve 2007 ile aynı ve 2004’teki yüzde 19’luk orandan sadece 5 puan yukarda. Bölgesel olarak bakıldığında da çok az değişiklik var. Doğu Avrupa (yüzde 37), Güneydoğu Asya (yüzde 35) ve Çin (yüzde 38) başı çekerken; Japonya (yüzde 9), Birleşik Arap Emirlikleri (yüzde 14) ve Hindistan (yüzde 14) kadın yönetici oranlarının en düşük olduğu ülkeler. Türkiye, 2013’te yüzde 30’luk bir oran yakalamışken, 2014 sonuçlarında yüzde 25’lik bir sonuçla 5 puanlık bir düşüş sergiliyor. Türkiye bu ortalama ile Avrupa Birliği, G7, Kuzey Amerika ve global ortalamanın üzerindeyken; BRIC ve Doğu Avrupa’nın 7 ve 12 puan gerisinde.
Yönetimde kadın olmayan ülkeler
Grant Thornton’un yaptırdığı araştırmanın en şaşırtıcı sonucu, yönetimde kadın olmayan ülkeler grubunda. Bu grubun özellikle ilk beşindeki dört ülke şaşırtıcı; çünkü bunlar gelişmiş ve kadının iş yaşamındaki varlığını çeşitli pozitif ayrımcılık örnekleriyle destekleyen ülkeler. Danimarka’dan araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 71’inde hiç kadın yönetici yok. Bu oranlar sırasıyla Almanya’da yüzde 67, İsviçre’de yüzde 64, Japonya’da yüzde 63 ve Hollanda’da yüzde 60.
Japonya istikrarı
Araştırmanın en istikrarlı sonucu, Japon’yadaki kadın yönetici oranının düşüklüğü. Ataerkil yapıya sahip dünyanın önde gelen ekonomisi Japonya, birçok uzak doğu ülkesinin aksine kadın yönetici konusunda en sonlardaki sıralamasından yıllardır ödün vermiyor.
Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinin sırrı ne?
Grant Thornton’un araştırmasının en dikkat çeken sonucu Baltık (Esyonya, Letonya, Litvanya) ve Doğu Avrupa ülkelerinin açık ara ile kadın yönetici konusunda lider olmaları. Bu ülkelerin bir çoğunun en büyük ortak özelliği, eski Sovyetler Birliği ekolünden gelmeleri. Sovyetler Birliği’nin cinsiyet eşitliğine dayanan sosyo-ekonomik politikalarının uzantıları bu ülkelerde farklı şekillerde günümüzde bile kendini belli ediyor.
Kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota olmalı mı?
Araştırma sonuçlarından bir diğeri, kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota uygulamasına bakışı ortaya koyuyor. Bilindiği üzere SPK Türkiye’deki halka açık şirketlere en az bir kadın yönetim kurulu üyesi olması zorunluluğu getirmiş durumda. Uygulamaya etkisi tartışılsa da, pozitif ayrımcılık adına böyle bir madde kanunlara eklendi. Araştırmanın ilgili bölümüne göre, araştırmaya Türkiye’den katılan temsilcilerin yüzde 71’i büyük halka açık şirketler için yönetim kurulunda kadın üye kotası olmasına olumlu bakıyor. Geçen sene bu soruya verilen pozitif cevapların oranı yüzde 76 idi. Araştırmanın global ortalalamasına göre olumlu bakanların oranı yüzde 45.
Kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon satış
Araştırmaya göre yüzde 23 ile satış direktörlüğü, kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon. Ardından yüzde 16 ile CFO pozisyonu ve yüzde 13’erlik oranlarla insan kaynakları ve pazarlama yöneticiliği rolleri geliyor.
Türkiye, mentorluk olanakları ile iş yerinde çocuk bakım imkanında zayıf
Türkiye’den katılan yöneticilerin yüzde 76’sı, doğum iznine ayrılan kişinin pozisyonunun bir yıla kadar korunduğunu belirtirken, yüzde 74’ü ek tatil veya ücretsiz ek izin hakkı imkanı olduğunu belirtiyor. Yüzde 57’si esnek çalışma koşulları sunulduğunu belirtirken, yüzde 38’i işe dönüşte maaş artışı veya diğer yan haklarda artış uygulamasını olduğunu belirtiyorlar. Türkiye’nin en zayıf olduğu destek başlıkları ise mentorluk/koçluk (yüzde 6) ve iş yerinde çocuk bakım imkanı (yüzde 6).
Araştırma sonuçlarından bir diğerine gore, araştırmaya Türkiye’den katılan yöneticilerin sadece yüzde 3’ü bir sonraki istihdam döneminde işe alınacak kadın sayısının erkek sayısına göre daha fazla olması yönünde özel bir planlama yapıyor. Global ortalamada bu oran yüzde 14.
‘Şirketiniz kadın çalışanlara yönelik özel bir destek/mentorluk programı uygulamayı planlıyor mu?’ sorusuna Türkiye’den verilen tüm cevaplar ‘hayır’. Global ortalamada ise yüzde 11’i evet cevabı veriyor.
Sektörler bazında incelendiğinde, global ortalamada kadın yönetici oranının en yüksek olduğu sektör yüzde 51 ile eğitim ve sosyal hizmetler. Bunu yüzde 37 ile turizm takip ediyor. Ardından yüzde 29’luk oranlarla finansal hizmetler ve sağlık sektörleri geliyor.
Yöntem ve katılan ülkeler
Araştırma 44 ülkeden 6 bin 700 üst düzey yöneticinin katılımı ile gerçekleştirildi. Katılan ülkelerin alfabetik sıralaması şöyle: Almanya, Amerika, Arjantin, Avustralya, BAE, Belçika, Botsvana, Brezilya, Çin, Danimarka, Ermenistan, Estonya, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Gürcistan, Hindistan, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Letonya, Litvanya, Malezya, Meksika, Norveç, Peru, Polonya, Rusya, Singapur, Şili, Tayland, Tayvan, Türkiye, Vietnam, Yeni Zelanda, Yunanistan