Tüyak Türkiye Yangından Korunma ve Eğitim Vakfı ve Yangından Korunma Derneği, Ankara, Diyarbakır ve Antalya’da meydana gelen son patlama olaylarıyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada, "Yangınlar ve iş kazalarının kök nedeni, tekniğin gerektirdiği önlemlerin alınmaması, kuralların uygulanmamasıdır" denildi.
Açıklama şöyle:
"Öncelikle kavram karışıklığını önlemek amacıyla temel tanımlamaları hatırlayalım:
Patlayıcı ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının Atmosfer şartları altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir ısı enerjisi kaynağıyla tümüyle yanabilen karışımı.
Patlama: İki çeşit patlama vardır.
1. Kimyasal Patlama : Ani sıcaklık , basınç veya her ikisinin birlikte değişmesiyle ortaya çıkan ani oksidasyon tepkimesi, diğer bir deyişle çok hızlı yangındır. Kapalı veya açık yerde olabilir. Patlamanın yıkıcı etkisi, açığa çıkan ısı enerjisiyle genleşen havanın etrafına şok dalgaları yayarak genleşmesiyle meydana gelir.
2. Fiziksel Patlama: Basınç altındaki gazların bulundukları kabı patlatmaları sonucu potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşümü.
Deflegrasyon: Ses altı hızla yayılan patlamadır ( 0.5 – 1 m/saniye).
Detonasyon: Bir şok dalgası ile karakterize edilen ve ses üstü hızla yayılan patlamadır (1-2 km/saniye)
Yazılı ve görsel basından izleyebildiğimiz kadarıyla Ankara’daki patlamalar 1.çeşitte tanımlanan “Kimyasal Patlama” dır. Patlama, patlayıcı ortam oluşmasını takiben meydana gelmiş ve yangın çıkmıştır. Diyarbakır ve Antalya’daki patlamalar ise basıncı artan gazın bulunduğu depoyu veya kapağını patlaması şekilde “Fiziksel Patlama” dır. Yangın çıkmaması bunun göstergesidir.
İşyerlerinde patlamaların oluşmasını önlemek ve çalışanları bunların zararlarından korumak için alınması gereken önlemler aşağıdaki yasal mevzuatla belirlenmiştir:
• 4857 Sayılı yeni İş Kanunu (R.G: 10.06.2003 / 25134)
• Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkındaki Yönetmelik (R.G: 26.12.2003 / 25328)
• Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük (R.G. 24.12.1973 /14752)
• Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması hakkında Yönetmelik. ( R.G: 26.12.2003/25328 )
• Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik (R.G: 27/10/2002 / 24919)
• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
(R.G.19.12.2007 / 12937 )
Yukarıdaki yasal zorunlulukların işyerlerinde yerine getirilmesinin denetlenmesi T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın görevleri arasındadır. 4.12.2009/27422 sayılı resmi gazetede yayınlanan “ İşletme Belgesi Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerine göre, müracaat halinde işletme belgesi derhal verilmekte, üç ay içinde denetlenmez ise kesinleşmektedir.
Meydana gelen olaylarda kaza yerlerinin incelenmesi ve bilirkişi raporlarının, kazayla ilgili nedenlerin soruşturulduğu teknik raporların kamu ile paylaşılması gerekir. Ancak bu şekilde kazaların tekrarlanması önlenebilir. A.B.D. ve Avrupa ülkelerinde meydana gelen ve özellikle can kaybıyla sonuçlanan büyük kazalar ve yangınlarla ilgili teknik raporlara internetten erişmek her zaman olanaklıdır.
İş kazaları ve yangınlarla ilgili 'bilirkişilik' kurumu gözden geçirilerek bilirkişi olma objektif kriterleri belirlenmelidir. Özellikle büyük kaza ve yangınlarda olay yeri incelemeleri bazı hallerde 10-15 günü bulabilir. Olay yerinin kısa sürede temizlenerek delillerin kaybolması ve bilirkişi incelemelerin dosya üzerinden yapılması doğru sonuçlar vermeyebilir".