Eyüboğlu Çamlıca İlköğretim Okulu öğrencileri Elif Erbil ve Zeynep Aybikem Sağlam, 'Mantolamada Kavuz Devrimi' adını verdikleri projeleri ile MEB Benim Eserim IV. Matematik ve Fen Bilimleri Proje Yarışması'nda birinci oldu. Yapılan araştırmaya göre tüm ülkede yalıtımda kavuz kullanılırsa 7.5 milyar dolarlık tasarruf sağlanacak.
Zeynep Aybikem Sağlam, proje hakkında, “Bu, hem ekonomik hem de çevre açısından önemli bir sorun. Çünkü ısınmak için hem daha çok para harcıyor hem de ısınmada kullandığımız fosil yakıtlarla dünyamız için en büyük tehlike olan küresel ısınma sorununu biraz daha büyütüyoruz. Hâlbuki 'mantolamada kavuz devrimi' projemiz ile strafordan daha ucuz ve daha çevreci bir alternatif yarattık. Deneylerimiz sonucunda kavuz- atık kağıt karışımı, +7 derece gibi önemli farkla yalıtımda en iyi çözüm olarak öne çıktı” dedi.
45 bin ton kavuz atığı var
Eyüboğlu Çamlıca İlköğretim Okulu öğrencisi Zeynep Aybikem Sağlam, Trakya’da yaptıkları bir gezi sonucunda pirincin ne kadar önemli olduğunu kavradıklarını belirterek şöyle devam etti: “Çeltik tarımı sonucunda da ortaya birçok atık çıkıyordu. Bu atıklar gerçekten çok fazla. Ülkemizde yaklaşık 53 bin hektar alanda pirinç üretimi yapılıyor ve yıllık pirinç üretimi yaklaşık 165 bin tonu buluyor. Bu üretimden yaklaşık 45 bin ton kavuz atığı ortaya çıkıyor. Biz bu atığın kullanıldığı alanları ve başka nerelerde kullanabileceğimizi araştırdık.”
Strafordan çok daha etkili
Kavuzun gözenekli yapısı ve içerdiği yüksek orandaki silisyum nedeniyle yalıtımda etkili sonuç verebileceğini gören Elif ve Zeynep, önce küçük kutular üzerinde denemeler yaptı. Kavuzu, tutkal kullanarak atık gazete hamuru ile birleştirdiler. Silindirlerle sıkıştırıp plakalar haline getirdiler. Maket evlerinde yaptıkları deneyler sonunda kavuz-gazete karışımıyla oluşturulan plakanın bugün yalıtımda kullanılan strafor malzemeden çok daha iyi sonuç verdiğini ispatladılar.
Zeynep, üniversiteyi yurtdışında okumayı planlıyor ve Harvard ya da Yale üniversitelerinden birine gitmek istiyor. Bölümü konusunda henüz kesin bir karar vermemekle birlikte, endüstri mühendisliğini kendisine yakın buluyor. Bir sonraki projesini ise TÜBİTAK yarışması için hazırlayacak.
Proje hakkında ne dediler?
"Bu projeyle amacımız; atıl durumda bulunan tarımsal atıkların geri dönüşümünü sağlayarak ülke ekonomisine, enerji tasarrufuna ve çevre temizliğine katkıda bulunabileceğimizi göstermektir. Bu anlamda tarımsal atıkların ısı yalıtımı alanında da kullanılabileceğine dikkat çekmek istedik. Bunun için Trakya Bölgesinde ekimi yapılan çeltik tarım ürünü olan pirincin kabuğunu (kavuz) kullandık. Kavuzun, günümüzde bina dış cephe ısı yalıtımında MANTOLAMA adı altında kullanılan STRAFOR’a alternatif bir ürün olabileceğini savunduk.
Anadolu’nun pek çok köyünde çamur ve saman karıştırılarak evlerin dışında sıva olarak kullanıldığı, bu malzemenin evleri yazın serin, kışın sıcak tuttuğu bilinmektedir. Bu fikirden yola çıkarak saman yerine kavuz, çamur yerine yine bir atık malzeme olan yumuşatılmış gazete ½ oranında karıştırılarak kompozit bir yalıtım malzemesi oluşturulmuş ve preslenmiştir.
Bunun için tahtadan yapılmış dört özdeş maket ev sırasıyla şu maddelerle kaplanmıştır: Su bazlı boya, boya +kavuz karışımı, strafor ve kavuz-gazete kompozit maddesi.
Evler içeriden ampullerle 5 dak. ısıtılmış, 3 dak. soğumaları beklenmiş ve sıcaklık sensörleriyle yapılan ölçümlerde kavuz-gazete kompozit maddesinin ısıyı uzun bir süre muhafaza ettiği, ısı yalıtımında en iyi sonucu verdiği gözlenmiştir.
Strafor bir petrol ürünü olup yangınlarda çok kolay alev alabilmektedir. Halbuki kavuzun yapısında bulunan kitin kolay tutuşamamaktadır.
Projemizin süreci:
1-25 Ekim 2008 tarihleri arasında kaynak araştırması yapıldı. 1-20 Kasım 2008 tarihleri arasında beyaz çimento içinde farklı oranlarda eklenmiş kavuz kompozitleri elde edildi. 20 Kasım-20 Aralık 2008 tarihleri arasında su bazlı boya içerisine farklı oranlarda kavuz ve kavuz tozu eklenerek örnekler elde edildi. 26 Aralık 2008’de kavuz-gazete kompozit madde oluşturuldu.
05- 09 Ocak 2009 tarihleri arasında beş özdeş karton kutu kavuz, kavuz tozu, strafor, kavuz-gazete ve boya ile kaplanarak sıcaklık sensörleri kullanıldı, ölçüm yapıldı ve datalar alındı. Yapılan ölçüm sonuçlarına göre kavuz-gazete kompozit maddesinin ısı yalıtımında en iyi sonucu verdiği gözlendi. Kavuz çok diri bir yapıda olup kolay şekillendirilemediğinden içerisine atık madde olan hamur halindeki gazete 1’e 2 oranında eklendi, ağaç tutkalı ilavesiyle kompozit madde oluşturuldu. Böylelikle geri dönüşümü en bol atık madde olan gazete kağıtlarından da yararlanılmış oldu. Çimento ile yapılan çalışmalarda elde edilen ürünlerin ağır ve yoğun olduğu, beklenen ölçüde ısı yalıtımlı olamadığı gözlemlendi, dış cephe kaplamalarında yalıtım malzemelerinin hafif olması gerektiğinden çimento-kavuz karışımları bu projede tercih edilmedi. Hazırlanan kompozit maddenin binaların dış cephesinde mantolamada kullanılan strafora göre ısı yalıtımında daha iyi sonuç verdiği ölçümlerle anlaşılarak, strafora alternatif olarak tavsiye edilebileceği düşünüldü. Ancak gazete yerine daha hafif maddelerin tercihi yönünde araştırmalar devam ediyor".