Dört yıl önce uygulamaya konması planlanan ancak büyük tartışmalara yolaçması nedeniyle iptal edilen "yapı sorumluluk sigortası" yeniden gündemde.
2000 yılının Temmuz ayında Yapı Denetimi Hakkında 595 sayılı KHK ile yürürlüğe giren yapı denetim kuruluşları zorunlu mali sorumluluk sigortası, sigorta şirketlerinin itirazı sonucu altı aylık periyodlarla iki kere üst üste ertelenmişti. Ancak ikinci erteleme süresi dolmadan 2001 yılını Haziran ayında baştan beri sigortacılar ile Bayındırlık Bakanlık arasında tartışmalara neden olan yapı sorumluluk sigortası Anayasa Mahkemesi'nin kararı ile iptal edildi.
O dönem sigorta şirketleri, yapı sorumluluk sigortasının şartlarını sigorta sektörüne danışmadan Bayındırlık Bakanlığı'nın hazırladığını, o zamanki sigorta şartlarına göre reasürans bulamadıklarını öne sürerek, yapı sorumluluk sigortasını yapamayacaklarını söylemişlerdi.
Şimdilerde ise yapı sorumluluk sigortası yeniden gündeme geldi. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı hazırladığı "Yapı Denetim Kanunu Tasarısı Taslağı"na yapı sorumluluk sigortasını da ekleyerek; taslağı, sigorta sektörünün görüşüne sundu.
Yapı denetim şirketleri sigorta yaptıracak
Bakanlığın hazırladığı tasarı taslağına göre; yapı denetim kuruluşları, denetim faaliyetlerine başlamadan önce denetimini üstleneceği her bir yapı için ayrı ayrı olmak üzere kanunda belirtilen sorumluluk süresince, yapının taşıyıcı sisteminde meydana gelebilecek yapı hasarlarından kaynaklanan zararın karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmak zorundalar. Taslakta yapı sorumlulularının, yapı hasarlarından doğan zararların tazmini ile ilgili sorumluluk süreleri ise, yapı kullanma izin belgelerinin alındığı tarihten itibaren başlamak üzere yapının taşıyıcı sistemine ilişkin olarak 15 yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarına ilişkin olarak da üç yıl olarak belirlendi.
Yine taslağa göre yapı sektörüne yönelik üretim yapanlar, imal ettikleri ürünler için ürün sorumluluk sigortası yaptıracak ve bunu da ürünlerin ambalajı veya satıcılara verecekleri belgeler ile de taahhüt edecekler.
Yapı Denetim Kanunu Tasarısı Taslağı'nın en önemli noktasını ise, "Yapı Denetimi Sigortası Havuzu" kurulması oluşturuyor.
Sigortacılar: "Reasürans bulamazsak, yapamayız"
Sigorta şirketlerinin yapı sorumluluk sigortasını uygulamak istememeleri halinde yapı denetim kuruluşlarının, proje müteahhitlerinin, şantiye şeflerinin ve yapı müteahhitlerinin sorumlulukları ile yapı sektörü için üretim yapanların üründen doğan sorumluluklarını teminat altına almak üzere kamu tüzel kişiliğe haiz, idari ve mali yönden özer bir Yapı Denetimi Sigortası Havuzu kurulacak. Yapı ile ilgili sigorta dallarında ruhsat sahibi olan sigorta şirketleri de isteğe bağlı olarak havuza iştirak edebilecekler.
Sigortacılar ise taslağa şimdilik temkinli yaklaşıyorlar. Dört sene önceki uygulama ile şimdiki taslak arasında çok büyük fark olmadığına dikkat çeken sigortacılar, bu haliyle yine reasürans bulmakta zorlanacaklarını vurguluyorlar. Taslak üzerinde çalıştıklarını ve önümüzdeki hafta görüşlerini ilgili kurumlara bildireceklerini belirten sigortacılar, uygulamanın hayata geçmesi konusunda pek de umutlu gözükmüyorlar.
Yapı Denetim Sigortası Taslağı neler getiriyor?
* Yapı denetimi kuruluşu; denetim faaliyetlerine başlamadan önce, denetimini üstleneceği her bir yapı için ayrı ayrı olmak üzere ve kanunda belirtilen sorumluluk süresince, yapının taşıyıcı sisteminde meydana gelebilecek yapı hasarlarından kaynaklanan zararın karşılanmasını sağlamak üzere malî sorumluluk sigortası yaptırmak mecburiyetinde.
* Taslakta, yapı hasarlarından doğan zararların tazmini ile ilgili sorumluluk süresi ise; yapı kullanma izin belgelerinin alındığı tarihten itibaren başlamak üzere yapının taşıyıcı sistemine ilişkin olarak 15 yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarına ilişkin olarak da üç yıl olarak belirlendi
* Şantiye şefi, denetçi mimar, mühendisler, kontrol elemanı mimar ve mühendisler, mesleklerini yerine getirmeleri ile ilgili olarak üçüncü şahıslara verebilecekleri zararlara karşı mesleki sorumluluk sigortası yaptıracaklar
* Yapı müteahhitleri, sözleşmede yer alan şartlara uyacağını ve yapının belli kriterlerde performans sergileyeceğini garanti eden kefalet bonosunu temin etmeye veya mali sorumluluk sigortasını yaptırmaya mecbur olacaklar
* Yapı sektörüne yönelik üretim yapanlar, imal ettikleri ürünler için ürün sorumluluk sigortasını yaptırmak ve bu hususu ürünlerin ambalajı veya satıcılara verecekleri belgeler ile taahhüt etmek zorundalar
* Her bir yapı için yaptırılacak malî sorumluluk sigortasının teminat tutarı, genel şartlar, talimat, tarifeler, primlerin tahsil usûl ve esasları, proje müellifleri, yapı denetimi kuruluşları, denetçi mimar, mühendisler, kontrol elemanları, şantiye şefleri, yapı müteahhitlerinin sorumluluk tutarları ile yapı sektörünün ürün sorumluluğuna ilişkin usûl ve esaslar, bakanlığın görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanlıkça belirlenecek
* Zarar gören, taşıyıcı sistemin hasara uğraması halinde hasarın meydana geldiği yılın cari fiyatlarıyla güçlendirme bedelini veya yapının yıkılması halinde teminat tutarı üzerinden yapı hasarı bedelini, doğrudan sigorta şirketinden talep edebilecek, sigorta şirketinin ödemeyi reddetmesi halinde dava yoluna başvurabilecek
Sigortacılarla anlaşılamazsa devlet, Yapı Denetimi Sigortası Havuzu kurup kendisi sigorta yapacak
Yapı denetim sigortası konusunda sigorta sektörü ile mutabakata varılamazsa, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Hazine kamu tüzel kişiliğe haiz, idari ve mali yönden özerk bir Yapı Denetimi Sigortası Havuzu kurulacak.
Havuzun gelirleri ise, tahsil edilen idari para cezalarının yüzde 50'si, havuzun sağladığı teminat karşılığında toplanan primler, bu primlerin yatırım gelirlerinden oluşacak.
Yapı Denetimi Sigortası Havuzu'nun giderleri ise; teminat altındaki risklerin gerçekleşmesi halinde yapılacak tazminat ödemeleri, genel giderler, risk transferi ödemeleri, sigorta şirketlerine ödenecek komisyonlar, hasar tespiti işlemlerine ilişkin ödemelerden oluşuyor.
Havuza, yapı ile ilgili sigorta dallarında ruhsat sahibi özel sigorta şirketleri de istekleri halinde iştirak edebilecekler.