Afşin Elbistan Termik Santrali’nden zarar gören üreticiler tazminat kararlarına sevinirken, Yatağan Termik Santrali’ne karşı mücadele veren üreticilerin ise, artık dava açmaktan vazgeçtikleri öğrenildi. Afşin’e bağlı Alemdar beldesinde yaşayan bir üretici, 200 dönüm arazisinde uranyum miktarında artış olduğunu kanıtlayarak 110 bin lira tazminat kazanmıştı. Bölgedeki 160 üreticinin davasının ise sürdüğü bildirilmişti.
Türkiye’de termik santralarla karşı ilk hukuk mücadelesi Muğla’da gerçekleştirildi. Çam ağaçlarında kuruma meydana gelmesi nedeniyle orman bölge müdürlüğü tarafından da tazminat davası açılan Muğla’da, bireysel davaların yanında, çiftçilerin toplu davaları da söz konu. Çevreciler tarafından da Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy (Gökova) termik santrallarının kapatılması için dava açılmıştı.
Muğla’da termik santralarla karşı ilk dava çevreci hukukçular tarafından açıldı. Bölgedeki termik santraların kapatılması istemiyle 1993’te 3, 1994’te bir dava açıldı. Aydın İdare Mahkemesi’nde açılan bu davalardan “yürütmeyi durdurma” çıktı. Karar üst mahkemelerde de onaylanmasına karşın, idare santraların üretimleri “kamu yararı” gerekçesiyle durdurmayınca, iç hukuk yollarının tıkandığı gerekçesiyle AİHM’e başvuruldu.
Başvurularda azalma
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de Türkiye`yi Yatağan, Gökova ve Yeniköy termik santrallarını kapatılmasıyla ilgili mahkeme kararını uygulamadığı gerekçesiyle mahkum etti. Bunun üzerine Yatağan’daki çiftçiler birbiri ardına dava açmaya başladı. Ardından bireysel başvurular geldi. 1985 yılında termik santral aleyhine açılan tazminat davalarının sayısı yılda 300’e ulaştı. Ancak köylüler dava açmaktan vazgeçtiler.
Yöre köylüleri adına dava açan avukatlardan Halil Arslan, “Yöre köylülerinin tütünlerinin, zeytinlerinin zarar gördüğü gerekçesiyle açılan davaların her yıl tekrarlanması gerekiyor. Davayı yenileyen, bir önceki yıl aldığı tazminattan yüzde 10 daha az alıyordu.Tütün kota nedeniyle bitti ama zeytincilik devam ediyor. Hal böyle iken son bir kaç yıldır köylü dava açmıyor. Her sene yüzde 10 eksilme nedeniyle tazminatın azalmasından mı, yoksa santralın baca gazı arıtma tesisine sahip olmasından mı onu bilmiyoruz” dedi.
İlk bireysel davalar da Yatağan’da açıldı. Yatağan’da doktorluk yapan Bedriye Gürkan ile dondurmacı Özcan Çamur’un Yatağan Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açtıkları 1 milyar liralık tazminat davaları lehlerine sonuçlandı. Ancak yerel mahkemenin kararı Yargıtay’da onaylanmadı. Yargıtay’ın gerekçesinde, “Davacı, santral tarafından meydana getirildiğini iddia ettiği, kirli hava nedeniyle rahatsızlığa uğradığını vücut bütünlüğünde bir eksilme meydana geldiğini kanıtlayamamıştır” denildi.
Böylece iç hukuk yolları tıkanırken, santral nedeniyle görme sorunu da yaşamaya başlayan Dr. Bedri Gürkan AİHM’ye başvurmadı ama Bodrum’a taşındı. Yatağanlı dondurmacı Özcan Çamur ise hukuk mücadelesini sürdürdü. Çamur’un, santral aleyhine 15 bin avro maddi ve manevi tazminat talebiyle açtığı dava halen AİHM’de sürüyor.