Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi’nden konuyla ilgili yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (YEKDEM 5346 sayılı Kanun) kapsamında 31.12.2020 tarihine kadar işletmeye giren ve 2949 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile süre uzatımı yapılarak 30.06.2021 tarihine kadar işletmeye girecek olan YEK belgeli elektrik üretim tesislerine on yıl süresince, Türk Lirası üzerinden yapılan/yapılacak olan teşvik ödemesi halen devam etmektedir.
30 Haziran 2021 tarihine kadar işletmeye girecek olan yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) belgeli üretim tesislerine, işletmeye girdiği tarihten itibaren Amerikan doları üzerinden yapılacak ödemelerin on yıl süresince elektrik tarifeleri üzerindeki olumsuz etkisi de devam edecektir.
YEKDEM mekanizmasında Amerikan doları üzerinden sağlanan teşvikler, büyük güçteki santrallar aracılığı ile üretim şirketlerine kaynak yaratmanın aracı haline getirilmiştir. Bu nedenlerle serbest piyasada, piyasa takas fiyatının çok üzerinde oluşan YEKDEM maliyetleri, elektrik tarifeleri üzerinden de kullanıcılara ek yük olarak yansıtılmaktadır.
30 Ocak 2021 tarihli Resmi Gazete yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile 1.7.2021-31.12.2025 tarihleri arasında işletmeye girecek YEK belgeli elektrik üretim tesislerinden YEKDEM mekanizmasına dahil edilenlere, üçer aylık dönemlerde ÜFE-TÜFE oranları ve döviz kurlarındaki değişimler dikkate alınarak yapılan güncellemelere göre Türk Lirası üzerinden ödeme yapılması kararlaştırılmıştır.
Halen Amerikan doları üzerinden sürdürülen mevcut teşvikler ile 1 Temmuz 2021 tarihinden sonra işletmeye girecek olan üretim tesislerine yapılacak YEKDEM ödemeleri karşılaştırıldığında en önemli değişikliğin güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinde yapıldığı görülmektedir. TL ile yapılacak ödemelerde üst sınırı oluşturan Amerikan doları fiyatını baz aldığımızda, halen 13,3 Amerikan Dolar/cent olan teşvik ödemesinin 5,10 Amerikan Dolar/cent seviyesine düşürüldüğü görülmektedir. Kaldı ki yapılan güncellemeler sonunda ortaya çıkan fiyatların çoğu zaman üst sınır değerin altında kalacağı göz önüne alındığında teşvik ödemeleri daha düşük fiyat içerecek ve güneş enerjisine yatırım ilgisi de önemli ölçüde azalacaktır.
YEKDEM ödemelerinde TL’ye dönülürken, Akkuyu NGS için Amerikan Doları neden?
Amerikan doları üzerinden yapılan ve halen devam YEKDEM ödemelerinin elektrik tarifeleri üzerinde ek yük oluşturduğunu, ancak TL’ye dönüş ile birlikte uzun sürede göreceli bir rahatlık sağlanacağını belirtmek mümkündür. Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretimde TL’ye dönüş yönünde bir adım atılmasına karşın Mersin-Akkuyu Nükleer Güç Santralı (NGS) üretimine Amerikan Doları üzerinden ve üstelik piyasa fiyatlarının neredeyse üç katı pahalı fiyatla alım garantisi verilmesinin ekonomik açıdan anlaşılabilir hiçbir tarafı yoktur. Teknolojisi, güvenlik riskleri, atık sorunu, ithal kaynak bağımlılığı ve olası sızıntılarda insan sağlığı ve doğal çevre üzerinde yaratacağı telafisi mümkün olmayan sorunları tartışma konusu olan, gelişmiş ülkelerin yavaş yavaş terk etmeye başladığı nükleer santrallere karşı ülkemizin nükleer macera peşine koşması da anlaşılır değildir.
Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi olarak, elektrik enerjisi kullanımının gerek birey gerekse toplum için olmazsa olmaz bir gereksinim olması ve bu alanın toplumsal yararı önceleyen kamusal hizmet anlayışında yönetimi ve işletilmesinin öncelikli politik tercih olması gerektiğini bir kez daha vurgulamakta yarar görüyoruz.
Düşük gelir seviyesinde ödeme güçlüğü içinde olan ve pandemi sürecinde daha da belirgin bir şekilde kendini gösteren sosyal devlet anlayışının gereği olarak, elektrik özelleştirmelerinden bir an önce vazgeçilmesi ve içinde barındırdığı sorunlar nedeniyle Nükleer Güç Santralı sevdasına son verilmelidir. Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynağı açısından oldukça zengin potansiyeli olan ülkemizde de bu alanlara ağırlık verilerek teşvik mekanizmalarının geliştirilmesini önemsiyoruz.”