Beyoğlu müdavimleri arasında son günlerde bir söylenti dolaşıyor. Konu, İstanbul’un en eski gece kuluplerinden biri olan eski Büyük Kulüp’ün yer aldığı tarihi Cercle d’Orient binası ve Yeşilçam Sokağı’ndaki üç emektar sinemanın geleceği. Milliyet Emlak, bu yöndeki tüm söylentilere son noktayı koyacak detayları elde etti. Elde edilen bilgilere göre, Cercle d’Orient ve Yeşilçam Sokağı’ndaki Emek, İpek ve Rüya sinemalarının bulunduğu parseller için İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’na başvuruldu. Projenin rölevesi ve restorasyon projesi onaylandı.
Akıbeti ne olacak?
Buna göre, Büyük Kulüp’ün yer aldığı bina, yani Cercle d’Orient binası, 1. Grup Kültür Varlığı olarak onaylı. Bu nedenle dış cephesi ve içi aynen korunacak, ama birtakım düzenlemeler de yapılacak. Plana göre dış cephe temizlenirken, binada yer alan dükkânlar aslına uygun olarak elden geçirilecek. Cercle d’Orient’in üst katları ise otel, konferans ve toplantı salonları haline dönüştürülerek turizm amaçlı olarak kullanıma açılacak.
Yeşilçam Sokağı’nın en önemli simgelerinden biri olan Emek Sineması cephesi ise 2. Grup Kültür Varlığı olarak kabul ediliyor. Bu ise, dış cephenin aynen korunurken, iç bölümde ise bir dizi değişiklikler yapılabileceği anlamına geliyor. Bu doğrultuda öncelikle en alttaki 875 kişilik salon duvarlar ve tavanıyla birlikte olduğunu gibi kaldırılarak, en üst kata taşınacak. Boşalan sinema salonunun yerine hem cep sineması hem de dükkanlar yapılacak.
Şu anda pek de iyi durumda olmayan İpek Sineması’nın cephesi ise yine 2. Grup Kültür Varlığı olarak onaylı. Buna göre dış cephesi aynen korunacak. İçinde dükkanlar açılacak.
Rüya Sineması ise Kültür Varlığı olarak kabul edilmiyor. Bu yüzden sinema eklentileriyle birlikte tamamen kaldırılırken, yerine dükkanlar inşa edilecek.
Mimarlar Odası karşı
Projenin hayata geçmesi için çalışan ve destek veren kurumlar Beyoğlu Belediyesi, Kültür Bakanlığı ve 2010 Ajansı. Özellikle Emek Sineması’nın tarihi salonunun korunması yönünde net tavrını ortaya koyan Mimarlar Odası ise projeye karşı çıkıyor. Mimarlar Odası, şu anda onaylanan bu projeye karşı dava açma hazırlıklarına başlamış durumda. Dava sonrasında çıkacak karara göre ya yeni proje yapılacak yada onaylanan projeye hemen başlanacak.
Bir bakışta nerede, ne olacak?
Cercle d’Orient: Dış cephesi temizlenecek. Dükkanlar aslına uygun elden geçirilecek. Üst kata otel ve konferans salonları yapılarak turizm amaçlı kullanılacak.
Emek Sineması: Dış cephesi korunurken, iç bölümde değişiklikler yapılacak. Sinema salonu duvar ve tavanlarıyla birlikte en üs kata taşınacak. Boşalan salonada cep sineması ve dükkanlar yapılacak.
İpek Sineması: Dış cephesi korunacak. İpek’te içine dükkanlar inşa edilecek.
Rüya Sineması: Kültür Varlığı olarak kabul edilmediğinden tamamen kaldırılacak yerine dükkanlar yapılacak.
Cumhuriyet kadar eski Emek Sineması
Emek Sineması, neredeyse Cumhuriyet ile yaşıt. Yeşilçam Sokağı’nın tam ortasında, 1924 yılında, eski adıyla Melek adıyla kurulan sinema, bu ismi, sahnenin iki tarafında yer alan sarı-turuncu renkli iki melek tablosundan aldı. Daha sonraları yok olan tabloların yerinde bugün boş nişler bulunuyor. Sinemadan önce burada ‘skating palace adıyla bilinen bölgenin tek buz pateni sahası bulunuyordu. Ara sıra paten sahasının bu bölümlerinde film gösterileri yapılıyordu.
İlk sahipleri olan A. Saltiel ve H. Arditi, 1945 yılında iflas edince Emek Sineması, İstanbul Belediyesi’ne, oradan da Emekli Sandığı’na geçti. 1958’e kadar İpekçi kardeşler tarafindan işletildi. Daha sonra Emekli Sandığı Emek Film’i kurarak işletmeyi üstlendi. Sinema, böylece bugünkü adını da almış oldu. 1969 yılında Turgut Demirağ’a geçen sinemanın işletmesini 1975 yılından 2000’li yıllara kadar İsmet Kurtuluş ve Süreyya Kurtuluş yaptı. Daha sonra ise işletmesini Mars Group üstlendi. Sinema son olarak 2000 yılında bir restorasyondan geçti.
Osmanlı paşaları Büyük Kulup'e üyeydi
Büyük Kulüp, kurulduğu ilk yıllarda Serkldoryan adıyla anılıyordu. Takip eden yıllarda Cercle d’Orient adını alan kulüp, 1882’de büyük çoğunluğu levanten, azınlık ve yabancı uyruklulardan oluşan bir kesim tarafından İstiklal Caddesi ile Yeşilçam Sokağı’nın kesiştiği köşede Abraham Paşa’ya ait büyük bir binada kuruldu. Bina da zamanla bu isimle anılmaya başlandı. İran, Rusya, Fransa, İtalya, Avusturya, Macaristan ve Almanya büyükelçileri kulüpte başkanlık yaptılar. İstanbul’un ileri gelenlerinin üye olduğu kulüpte Prens Aziz, Cemal Enver, Talat Paşa, Damat Ferid Paşa gibi tanınmış Osmanlı erkânı da yer alıyordu.
1. Dünya Savaşı sırasında kulübün üyeleri arasındaki itilaf ve ittifak devletleri karşıtlığı nedeniyle faaliyetler yavaşladı. Mütareke yıllarında işgal kuvvetlerine üye üst düzey subayların devam ettiği bir mekan oldu. ‘Şark Kulübü’ anlamındaki Fransızca adını Cumhuriyet’in ilanından sonra Büyük Kulüp olarak değiştirdi. 1959’da Çiftehavuzlar’da şube açan kulüp, 1971’de İstiklal’deki yerini kapadı. Harun Toprak’ın sitesindeki bilgilere göre, kulübe 60. kuruluş yılına kadar diğer pek çok üst düzey ismin yanı sıra 33 bakan ve 148 büyükelçi üye olmuştu.