İstanbul başta olmak üzere pek çok kentte protestolara neden olan 2010 yılı bina ve arsa metrekare bedelleri, kiracı ile ev sahibini de karşı karşıya getirecek. Üstelik, bu değerler, mülk sahiplerini, gayrimenkul satışında haksız vergi yükü altında bırakabilecek. Prof. Dr. Şükrü Kızılot, yeniden belirlenen 2010 yılı bina ve arsa metrekare bedellerinin Mart 2011’deki beyan döneminde büyük şoklara neden olacağını belirtti. Kızılot’a göre, metrekare birim değerleri sadece kira sürecini etkilemekle kalmayacak, satış sürecine de doğrudan yansıyacak. Kızılot’un saptamaları şöyle:
* Bazı il ve ilçelerde arsa metrekare birim değerlerindeki artış, yüzde 300-400, bazılarında yüzde 1000-2000 oldu. Değeri yüzde 10 bin hatta yüzde 15 bin arttırılan arsalar bile var.
* Evin ya da işyerinin emlak vergisine esas değeri hesaplanırken, arsa payının değeri de bina değerine ilave ediliyor. Böyle olunca, bazı evlerin değeri, normal piyasa değerinin bile üzerinde çıkıyor.
* Gayrimenkulünü kiraya verenler, o gayrimenkulün emlak vergisi değerinin yüzde 5’inin altında kira beyan edemiyorlar.
* Gelir Vergisi Kanunu’nda “Emsal Kira Bedeli Esası” başlıklı 73. madde var. Bu maddeye göre; kiraya verilen gayrimenkullerin kira bedelleri, emsal kira bedelinden düşük olamıyor. Bu bedel de emlak vergisi değerinin yüzde 5’i oluyor.
Örneğin; İstanbul Şişli 19 Mayıs Caddesi’nde, net alanı 140 metrekare olan bir dairenin emlak vergisi asgari değeri, 1 milyon 300 bin liraya çıktı. Böylece sahibi, yıllık kira geliri olarak, asgari 65 bin lira bildirmek zorunda. Bu da ayda 5 bin 500 lira kira demek. Dairenin sahibi, kiracısına “Evin emlak vergisi asgari değeri 1 milyon 300 bin lira olmuş. Gelir Vergisi Kanunu’a göre, değerinin yüzde 5’inden aşağı kira bildiremem. Kirayı 1 Ocak 2010’dan itibaren yıllık 65 bin lira, yani aylık 5 bin 500 lira yapıyorum” diyor.
Satışı da etkileyecek
* Mülkünü 5 yıl içinde satanlar, gerçeğin üzerinde beyan etmek zorunda kalacak. 100 bin liraya alınan bir ev iki sene sonra 250 bin TL’ye satıldığında, bu arsa değerleri nedeniyle emlak vergisi değeri 500 bin lira. Bu durumda vatandaşa deniyor ki, 500 TL’den satmış gibi tapu harcı ödeyeceksin. Ayrıca gayrimenkuller 5 yılda elden çıkarılırsa doğan kazanç değer artışı kazancı olarak gelir vergisine tabi. Yani, vatandaş 250 bin liraya sattığı bir ev için 500 lira üzerinden yüzde 35 oranıyla gelir vergisi ödeyecek.
* 800 bin liraya alınan ve 900 bin liraya satılan ama emlak vergisi 4 milyon liradan göstermek zorunda kalınan arsa için 3 milyon lira civarında kazanç gösterilmek durumunda kalınacak. Bu da 1 milyon lira vergi demek.