Adana’nın Aladağ İlçesi’ne bağlı Akören Beldesi’nde yan yana bulunan tarihi kiliseler ve kaya mezarlar, bütçe yetersizliği nedeniyle bekçinin işine son verilince, definecilerin talanına uğradı. Beldede çoğu hazine avcıları tarafından yağmalanan tarihi eserlerin bir kısmı da, ilköğretim okulu bahçesinde sergileniyor. Beldeye yakın bir noktadaki tepede birbirine yakın inşa edilen ve M.S. 6. yüzyıldan kaldığı belirtilen 3 kilisenin tavanı tamamen çökerken, duvarlarının önemli bölümünün yıkıldığı, iç mekandaki çok sayıda dini sembolün de söküldüğü gözlendi. Dağ eteklerindeki kaya mezarlar altın bulma umuduyla yağmalanırken, bir krala ait olduğu belirtilen mezar ise dinamitlerle parçalandı.
Belde Belediye Başkanı Ahmet Solaklıoğlu, bölgede turizme yönelik ciddi yatırımların yapılmaması ve yeterli korumanın sağlanamaması nedeniyle tarihi eserlerin tek tek kaybolduğunu söyledi. Yaklaşık 10 yıl öncesine kadar bölgede Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bir bekçinin görev yaptığını ve definecilerin saldırısına karşı eserleri koruduğunu vurguladı. Solaklıoğlu, bütçe yetersizliği nedeniyle bekçinin işine son verilmesinin ardından, bölgedeki tarihi eserlerin bilinçsiz şekilde tahrip edilmeye başlandığını söyledi.
‘Mezar parçalarıyla, tarlaların çevresi işaretleniyor!’
Bölge halkının tüm çabasına karşın başka il ve ilçelerden gelen hazine arayıcılarının özellikle kaya mezarları tahrip ettiğini ifade eden Solaklıoğlu, “Belde tarihi açıdan birçok uygarlığa evsahipliği yapmış. Hatta 5-6 yıl önce bir Alman arkeolog ekibi bölgede araştırma yaptı. Arkeologlar, kaya mezarların ve kilisenin Hıristiyanlık tarihi açısından önemli değere sahip olduğunu vurguladı. Ancak, ne yazık ki eserlere sahip çıkamadık. Halen bazı vatandaşlar, mezarlardan çıkardıkları büyük kaya parçalarını tarlalarının çevresini kapatmak için kullanıyor. Biz Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü yetkililerinden buraya yatırım yapması, en azından bir büfe ile tuvalet kurmasını istedik. Böylelikle turistlerin bölgeye gelmesi için ilk adım atılabilirdi” diye konuştu.
‘Definecilik organize suçtur’
Bölgede araştırma yapan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar da, defineciliğin organize suç olduğunu, tarihi eser kaçakçılığıyla ilgili yurt içi ve yurt dışında pazar oluşturulması sonucu tarihi eserlerin bilinçsiz şekilde yok edildiğini belirtti.
Sayar, vatandaşların, her tarihi eserin altında hazine aradığını, sembolleri ise, altınların yerini gösteren işaretler olarak değerlendirdiğini anlattı.
“Özel arazi güvenlik teşkilatı kurulmalı’
Kaçakçılar tarafından yüksek fiyatlarla pazarlanmak istenen bu nedenle tahrip edilen tarihi eserleri korumak için etkin çalışma yapılması gerektiğini ifade eden Sayar, “Çukurova Bölgesi’nin hemen her karışında tarihi eser bulunuyor. Ancak, bu eserler ya köylüler ya da (hazine avcıları) tarafından yok ediliyor. Özellikle Kozan, Karaisalı ve Aladağ ilçelerine bağlı dağlık köylerde Geç Roma - Erken Hıristiyanlık dönemlerine ait tarihi yerleşim yerleri bulunuyor. Türkiye, tarihi eser varlığı açısından dünyada birinci sırada yer alıyor. Ancak, bu varlığı koruyamıyoruz. Özel bir arazi güvenlik teşkilatı kurmak gerekir. Devletin mevcut kadro imkanlarıyla bunu gerçekleştirmek de mümkün değil” diye kaydetti.
Sayar, çocukların okul sıralarında tarihi varlıklarla ilgili bilgilendirilmesinin önemine değinerek, Milli Eğitim Bakanlığı’nca ders kitaplarına ülke genelinde ve bölgedeki eski eserlerin niteliğiyle ilgili bilgilerin yer verilmesi gerektiğini söyledi.
Çıkarılan tarihi eserlerin hor kullanıldığını, gerekli önemin verilmediğini ifade eden Sayar, “Bu kadar geniş alana yayılan tarih eserleri çıkartarak, bir yerlerde muhafaza etmek bugünkü imkanlarla mümkün değil. Çünkü bu eserleri koruyacak bütçe, ekipman ve imkan yok. Tarihi eserlerin yağmalanmaması için köylerde bekçi bulundurulmalı ve kaçak kazıları önlemek için detektörlerin yasaklanması gerekir” dedi.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Zeki Yılmaz da, illerindeki tarihi eser varlığının fazlalığına dikkati çekerek, “Kadro yetersizliği en büyük sorunlarımızdan biri. Bu eserlerin tamamını imkansızlıklar nedeniyle ne yazık ki etkin koruyamıyoruz” dedi.