Birçok Avrupa ülkesinde mevcut olan ombudsmanlık kurumu, 12 Eylül’de yapılan referandumda kabul edilen anayasa değişiklikleri ile Türkiye’ye de geliyor. Vatandaş ile devlet, belediye ve diğer kamu kurumları arasında ombudsman arabuluculuk yapacak. Allianoi ve Hasankeyf’in sular altında kalması, KPSS sonucuna itiraz gibi konular ombudsman’ın görev alanı içinde. Meclis tarafından seçilecek olan ombdusmanın kim olacağı büyük önem taşıyor. Kararlarıyla kamu kurumlarını adeta ‘mahkûm’ edebilecek ombudsman için dillere dökülmese de talep çok.
Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu olarak faaliyet gösterecek olan ombudsmanlık tasarısı önümüzdeki günlerde TBMM Başkanlığı’na sunulacak. Tasarıyla TBMM Başkanlığı’na bağlı, Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulacak. Kurum, Başdenetçilik ve Kamu Denetçiliği Kurulu’ndan oluşacak. Kurum, gerekli gördüğü yerlerde büro da açabilecek.
Yüzsüzler ilan edilecek
Kurum, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını, adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygı, hukuka ve hakkaniyete uygun yönlerden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevli olacak. Şunlar görev alanı dışında kalacak: ‘Cumhurbaşkanı’nın tek başına yaptığı işlemler ile re’sen imzaladığı kararlar ve emirler’, ‘yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler’, ‘yargı faaliyetlerine ilişkin işlemler ile yargı mensuplarının işlem ve eylemleri’, ‘Türk Silahlı Kuvvetleri’nin salt askeri hizmete ilişkin faaliyetleri’ kurumun görev alanı dışında kalacak.
Kamu Denetçiliği Kurulu’nun kararlarının mahkeme kararları gibi yaptırımı olmayacak. Ancak Kurul’un yıllık raporları Meclis’te görüşülüp, Resmi Gazete’de yayımlanabilecek. Kurul, kararlarıyla ilgili ayrıca basın açıklamaları da yapabilecek. Böylece, Kurul, bir çeşit ‘idaredeki yüzsüzleri’ açıklamış olacak.
İnsan hakları, hayvan hakları, tüketici hakları, belediye hizmetleri ve çevre sorunları Kurum’un görev alanına girecek. İşyerinde atama, tayin, yükselme gibi konularda haksızlığa uğradığını düşünenler de Kurum’un kapısını çalabilecek.
Çok tartışılan Hasankeyf ya da Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu ile şarkıcı Tarkan arasında polemik konusu da olan Allianoi Antik Kenti’nin baraj suları altında kalması gibi konularda da başvurular yapılabilecek. Çevreye zarar veren fabrikalarla ilgili de idare ‘denetim görevini yapmadığı’ gerekçesiyle başvuru durumunda kurum tarafından incelenebilecek.
Kopya nedeniyle iptal edilen KPSS de kurumun görev alanına girebilecek. Bir aday ‘Benim puanım şu kadar olması gerekirken olmadı’ diyerek başvurabilecek, ya da benden daha düşük puan alan birini atadı’ diye de itirazda bulunulabilecek.
Trafiğin yoğun olduğu bir bölgede okul olmasına rağmen idare üst geçit yapmıyorsa, vatandaş başvurabilecek.