Eximbank Genel Müdürü Hayrettin Kaplan, Türkiye Müteahhitler Birliği'nin (TMB) geleneksel gündem toplantısında yaptığı konuşmada, Eximbank'ın kısa vadeli krediler verdiğini kaydederek, geçen yıllarda çok düşen kredi talebinin Merkez Bankasının aldığı en son munzam karşılık kararlarıyla beraber talep yoğunluğunun müthiş bir şekilde arttığını ve kredilerin 4-5 ayda yüzde 40 büyüdüğünü söyledi.
5 milyar dolarlık kısa vadeli ihracat sigorta portföylerinin bulunduğunu anlatan Kaplan, kısa vadeli işlerin aslında Türk ekonomisinin geçmiş dönemini yansıttığını, bugün Türk ekonomisinin yatırımlarda uzun vadeli finansmanda önemli bir yere geldiğini, Türk bankalarının uzun vadeli proje kredileri verdiğini kaydetti. Kaplan, Eximbank'ın gelecek dönemdeki stratejisinin kısa vadeli desteklerin yanında uzun vadeli destekler sağlamak olduğunun altını çizdi.
Kaplan, amaçlarının bilançolarında hem uzun vadeli kaynaklara sahip olmak, hem de ihracatçıların ülke kredileri veya proje kredilerinde uzun vade imkanını artırmak olduğunu ifade ederek, rekabetçi avantaj sağlanabilirse uzun vadeli alıcı kredileri vermenin de bir diğer amaçları olduğunu söyledi. Kaplan, ''Özellikle sigortada orta ve uzun vadeli sigorta imkanlarını artırmayı hedefliyoruz'' dedi.
Eximbank'ın 1989'dan bu yana garanti programları ve ülke kredileri kapsamında yaklaşık 2,25 milyar dolarlık bir kredi kullandırdıklarını belirterek, bu tutarın yaklaşık 1 milyar dolarlık kısmının yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine yönelik olduğunu söyledi.
''Neden teminat mektubu istiyoruz?''
Kaplan, Eximbank'ın teminat mektubu istemesinin sürekli eleştirilen bir konu olduğuna değinerek, ticari bankacılıkta müşteri banka ilişkilerinde bankanın müşterinin tüm bilgilerine sahip ve iç içe olduğunu, dolayısıyla müşterinin riskini günlük olarak takip edebildiğini anlattı. Eximbank gibi ticari banka özelliğine sahip olmayan bir bankanın ise müşterinin riskini takip etme şansının olmadığını bu nedenle de teminat mektubu istediklerini söyledi.
Libya için 2 yıla kadar bir köprü kredisi programı başlattıklarını da belirten Kaplan, başvuruları da aldıklarını ve müteahhitleri desteğe devam ettiklerini de hatırlatan Kaplan, şöyle devam etti:
''Eximbank'ın aslında sigorta hizmetleri var. 5 milyar dolarlık sigorta hacmi son yıllarda aşağı yukarı aynı seviyede devam etmiş. Oysa dünya hızla değişiyor, kısa vadeli sigortalarımızda tazminat ödemelerimizin yarısı Yunanistan'a yönelik, daha önce kim diyebilirdi Yunanistan'ın bu kadar zor duruma düşebileceğini. Dünya çok hızlı değişiyor.
Biz uzun vadeli politik risk sigortasının çalışmalarını yaptık, yürürlüğe sokmadık. Eğer müteahhitlerimiz Libya'daki işleri için politik risk sigortası yaptırsalardı durum daha farlı olurdu ve daha risklerini yönetebilirlerdi diye düşünüyorum. Ancak risk yönetme konusunda Türk insanı çok cesur. Biz yeni bir çalışma başlattık opsiyon sözleşmeleri sunduk ve bu opsiyon sözleşmeleri ihracatçılarımızın kur riskinden sadece korunma değil, olumlu yönde hareket ettiğinde kar etme imkanı sunuyor. Biz bunu özellikle bankaların sunduğu hizmetlere erişme imkanı olmayan ihracatçılarımıza yönelik bir hizmet olarak sunduk ve pazarlamasını yaptık. Geri dönüş pek az alıyor, çekingenlik ve isteksizlik var. Oysa artık farklı bir dünyada yaşıyoruz, gerek kur riski, gerek politik riskler çok hızlı değişebiliyor.''
Yurt dışı politik risk sigortası
Kaplan, Eximbank olarak yurt dışı müteahhitlik hizmetleri teminat mektupları haksız nakde çevrilme sigorta programı yaptıklarını ancak bu programda hiç müşterilerinin bulunmadığını kaydederek, yurt dışı politik risk sigortasına da aslında Eximbank olarak hazır olduklarını ancak yürürlüğe koymadıklarını söyledi.
''Yürürlüğe koyduğumuzda ne kadar müşterimiz olacağını bilemiyoruz. Eximbank'ın 20'nin üzerinde programı fakat bunun yarısına müşteri yok'' diyen Kaplan, asıl olanın müşteri talebi olduğunu ve program üzerinde TMB ile çalışmak gerektiğini kaydetti. Ülke kredilerinde geçmişte çok başarılı çalışmalar yapıldığını hatırlatan Kaplan, şöyle konuştu:
''Bu konuda aslında bu yıl çok umutluyduk. Suriye gibi Kuzey Afrika'da çok önemli ülkelerde önemli projeler başlattık. Ancak orada ortaya çıkan kaotik durum programlarımızı aksattı. Sudan önemli bir ülke bizim için. Orada çok önemli taahhüt işlemlerini aldılar, ülke kredileri programında sürükleyici bölge Afrika'da yeni pazarlar açılıyor. Orada devam ediyor. Bakanlar Kurulu'nun onayladığı limitler var, sınırlıyız ama her yıl yenilendiği için artırma imkanımız var. Örneğin, Venezuela'dan konut projesi için özel sektör tarafından talep geldi. Bu gelecekteki Eximbank için ülke kredilerinin sürükleyici bir alan olduğunu düşünüyorum.''
Kaplan, bir soru üzerine, Türkiye ve ABD'nin bir Balkan ülkesinde ortak bir projelerinin bulunduğunu da söyledi.
TMB Başkanı Sazak
Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Emin Sazak da müteahhitlerin Libya'da halen devam eden 359 projesinin, Libya bankalarındaki yaklaşık 100 milyon dolar tutarındaki nakit paralarının, 1,5 milyar dolarına ulaşacak istihkak alacaklarının ve ülkedeki toplam değeri 1 milyar dolara yaklaşan makine ve ekipmanlarının geleceği hakkında bugün için bir tahminde bulunamadıklarını anlattı.
Bu savaşın ne zaman ve nasıl sonuçlanacağının bilinmediğini kaydeden Sazak, ''Bilinen tek şey Libya'da artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Ancak ben, bu günleri Türk müteahhitliğinin bir dünya markası olma yolunda ulaştığı gücü sınayacağı yeni bir dönem olarak gördüğümü ve bundan da başarı ile çıkacağımıza olan inancımı ifade etmek istiyorum'' dedi.
Sazak, bu şartlar altında Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin gündemindeki en önemli ve acil iki konudan birincisinin yurt dışındaki toplam iş hacminin içerisinde önemli bir ağırlığa sahip olan Libya'da uğranılan kaybı telafi etmek üzere yeni pazarlara hızlı bir şekilde açılmak olduğunun altını çizdi.
İkincisinin ise işlerinin yüzde 90'ının Ortadoğu, Avrasya ve Afrika gibi göreceli riskli bölgelerde bulunan müteahhitlerin politik risk sigortasına en kısa zamanda kavuşmaları olduğuna dikkat çeken Sazak, ülke kredilerinin, bugün başta Sahra altı Afrika olmak üzere hedef yeni pazarlara nüfuz etmek ve bu süreçte rakiplerden daha hızlı yol alabilmek açısından büyük önem ve aciliyet taşıdığını söyledi.