Anadolu, zengin kültürel mirasıyla yıllarca tarihî eser kaçakçılarının en önemli kaynağı oldu. Atatürk’ün gümüş sigara tabakasından Zeugma mozaiklerine kadar değer biçilemeyen binlerce tarihî eser yurtdışına kaçırıldı.
Kültürel mirasına sahip çıkmakta zorlanan Türkiye, son dönemde strateji değişikliğine gitti. Dedektif titizliğiyle kültürel mirasın peşine düşen Kültür Bakanlığı, ABD ve Avrupa’daki koleksiyonerleri ürküttü.
Türkiye’nin ısrarlı takibi özellikle Avrupa ve Amerika’daki müzayede şirketleri ve koleksiyon sahiplerini önlem almaya itti. Artık Anadolu kaynaklı tarihî eserler, Türkiye’ye haber verilmeden el değiştiremiyor. Yürütülen çalışmalar sonrası aralarında ABD ve Fransa’nın bulunduğu 7 ülkeden 15 koleksiyonun ülkeye getirilmesi için çalışılıyor. Şimdiye kadar kazanılan davalarla ise 36 gruba ait önemli sayıda eser yeniden yurda getirildi.
Gelişmeleri doğrulayan Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, “Bu çabalarımız özellikle yabancı koleksiyonerler ve müzelerin Anadolu kökenli eser almalarında caydırıcı etki yapmaktadır. Anadolu kökenli eserleri almaktan kaçınmaya başlamışlardır. ABD ve Avrupa’daki bazı müze ve koleksiyoncular ülkemize ait kaçak eserleri haber vermeye başladı. Örneğin Elmalı Sikkeleri ve Lidya eserlerinin ülkemize iadesinde amaca ulaşılmıştır.” dedi.
Türkiye’nin titizlikle yürüttüğü çabaları Elmalı Sikkeleri ve Lidya eserlerinin ülkeye getirilmesiyle başarıya ulaştı. Dış temsilcilikleri bu konuda bilgilendiren Kültür Bakanlığı, İnterpol’le birlikte çalışıyor. Yurtdışındaki müzayede ve koleksiyonlar yakından takip edilerek Türkiye’ye ait eserler tespit ediliyor. İtalya İnterpol’ünün kısa süre önce ele geçirdiği bir yazıtın ülkemize iadesi için yazışmalar sürüyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü de çalışmalarını bakanlıkla eşgüdüm içinde sürdürüyor.
Türkiye’nin peşine düştüğü tarihî eserler: Troya eserleri (Rusya), Suben sınır kapısında ele geçirilen eserler (Avusturya) Herakles heykeli, Kumluca eserleri (ABD), Diyarbakır Müzesi sfenks figürü, Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi’ne ait sanduka, Cizre Ulucamii kapı tokmağı (Danimarka), Lidya eserleri (Fransa)
Türkiye’ye getirilen tarihî eserlerden bazıları:
Aphrodisias eserleri, tunç vazo, Herakles lahdine ait parça, Elmalı Sikkeleri, Lidya eserleri, gemici feneri, Girlandlı lahit, Marsyas heykeli, Aphrodisias friz bloku, Meleager başı, Erdek Açık Hava Müzesi’nden çalınan Torso, kurşun mühür, Atatürk’ün gümüş sigara tabakası, Divriği Ulucamii’ne ait ahşap pano, Zeugma mozaiğine ait parçalar, Nuruosmaniye Kütüphanesi’nden çalınan Kur’an-ı Kerim, Oklahoma eserleri, 93 parça Osmanlı giysi koleksiyonu, Boğazköy tabletleri, Divriği Ulucamii’ne ait ahşap pano.