Nükleerde Fiyat Aklama Operasyonu

Kamunun elektrik ticaret şirketi TETAŞ'ın özel sektörden elektrik alımına yönelik yaptığı ihalede çıkan yüksek fiyat teklifleri tartışma konusu olurken, ihaleyle ilgili yeni iddialar gündeme geldi. Özel sektörün ihale öncesinde fiyat tekliflerinin yükselmesine neden olacak şartname maddelerine yazılı bir dilekçe ile dikkat çektiği ancak bu maddelerde değişikliğe gidilmediği öğrenildi. Yapılan ihalede çıkan yüksek fiyatların ise nükleer santral ihalesinde ortaya çıkan yüksek fiyat teklifinin "makul görülmesi" sonucunu ortaya çıkarabileceği yorumu yapıldı.

Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı Önder Karaduman, özel sektörü zorlayan şartlardan birisinin doğalgaz kesinti ve kısıntılarının mücbir sebep olarak kabul edilmemesinden kaynaklandığını belirterek nükleer santral yarışmasının sonuçlanmasına yakın bir dönemde bu şartlarla ihaleye çıkılmasının "stratejik hata" olduğunu kaydetti. Özel sektörün ihaleyle ilgili eleştirilerinin yer aldığı dilekçeyi bakanlığa iletmesinden sonra 16 Mart olan ihale tarihinin 23 Mart olarak değiştirildiği ifade edildi. Ancak bu süre içinde şartnamede bir değişiklik yapılmadı. Bu durum sektörde bazı endişelere de neden oldu. TETAŞ'ın özel sektörün taleplerini kabul etmeden ihaleye çıkmasının, Rusların nükleer santral için verdiği 21.16 centlik fiyat teklifini "aklama operasyonu" olarak değerlendiriliyor. 1 kWh elektrik satışı için 18-28 kuruş arasında değişen fiyat tekliflerinin geldiği elektrik alım ihalesinin iptali beklenirken böylece nükleer ihalesinde ise fiyatın kabulüne bir gerekçe oluşturulmuş olduğu yorumu yapılıyor. Nükleer ihalesine yönelik kararın ise yerel seçim sonrasında açıklanması bekleniyor.
    
İhalede ne olmuştu

TETAŞ'ın pazartesi günü gerçekleştirdiği ihaleye büyük şirketlerin yanı sıra otoprodüktör gibi daha küçük çaplı elektrik üreten şirketler de teklif sundu. Hidroelektrik ve yenilenebilir enerji santrallarından üretilen elektrik için ihale komisyonu azami elektrik satış fiyatını 1 kWh için 13.45 kuruş olarak açıkladı. Ancak bu şirketlerden 18.9-27.12 kuruş arasında değişen fiyatlarda teklif geldi. Termik santrallardan üretilen elektrik için yapılan ihalede ise komisyon, kamunun ödeyebileceği azami fiyatı 19.16 kuruş olarak açıkladı. Şirketler, 19.5-29.8 kuruş arasında değişen fiyat teklifleri nedeniyle komisyonun belirlediği barajın çok üstüne çıkmış oldular. İhalede, özel sektör temsilcilerinin; komisyonun neye göre azami fiyatı belirlediğine yönelik sorusu üzerine İhale Komisyonu Başkanı Mehmet Akerden, piyasa fiyatlarının göz önüne alındığını kaydetti. Sektör temsilcileri ise özel sektörün kamuya elektrik sattığı ve borsa gibi işleyen mali uzlaştırma sisteminde ortalama satış fiyatının pik saatlerde 1 kWh için 19 kuruşa kadar çıktığını belirttiler. Sektör temsilcileri, gün içinde talimatla alınan elektriğin de olduğunu ve bunun fiyatının ise daha yüksek olduğunu belirterek, bunun da ortalamaya katılması durumunda fiyatın 22-23 kuruşa yükseldiğini belirttiler.
    
Hangi değişiklikler istendi

Özel sektörün ihale öncesi bakanlığa ilettiği dilekçede ise şartnameye yönelik eleştirilere yer verildi. Dilekçede, doğalgazla elektrik üreten tesislerin maruz kalacağı doğalgaz kesinti ve kısıntılarının mücbir sebep içerisine dahil edilmesi gerektiği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun mücbir sebep olarak kabul edeceği olayların da bu kapsamda yer alması gerektiği vurgulandı. Doğalgaz santralları için sözleşme birim fiyatının güncellenmesi için kullanılacak formüldeki doğalgaz satış fiyatında, doğalgaza ait Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve taşıma bedelinin de dikkate alınması gerektiği ifade edildi. Yani bu kalemlerdeki maliyet artırıcı etkilerin de yansıtılabilmesine olanak verilmesi talep edildi. Çünkü bu kabul görmezse özel sektörün gelecekte vergilerin artırılmasına yönelik bir maliyeti de üstlenme durumuyla karşılaşacağı anlatıldı. Dilekçede, geç ödemeye yönelik madde kapsamında gecikme cezası faturası düzenleme hakkı da talep edilirken teminat mektubuna yönelik istekte de bulunuldu. Dilekçede, doğalgazdan elektrik üreten şirketler için ilk yılda açık olan eskalasyon formülünün (fiyat değişikliği formülü) diğer yıllar için net olarak yazılmadığı da belirtilerek, alımın hangi aydan itibaren yapılacağının belirtilmediğine de dikkat çekildi.