Özelleştirmeler Felaket Getirdi

Isparta’da 3 Şubat’ta başlayan kar yağışı, hayatı felç etti. AKP idaresindeki belediye karla mücadelede etkisiz kalınca felaket daha da büyüdü. Yağış nedeniyle kırılan ağaç dalları elektrik direklerini yıkarken teller üzerinde biriken buz tabakası, elektrik direklerinin yamulmasına yol açtı. Elektriksiz kalan kent, 72 saat boyunca karanlığa mahkûm edildi.

BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre; kentin AKP’li Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen’in elektrik kesintileri sürerken yaptığı açıklamada, “İki gün sıkıntı sonrasında yıl boyu rahatlık olacak.” diyerek kar yağışı ile kuraklık sorununun çözüleceğini belirtti. Elektrik dağıtımından sorumlu Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. ise kesintilerin ikinci gününde açıklama yapabildi. Şirket, çalışmaların devam ettiğini kaydederek, ‘sabırları için’ Ispartalılara teşekkür edince tepkiler daha da arttı.

Şirketler denetlenmedi
Isparta’da yaşananlar, gözleri elektrik dağıtımının özelleştirilmesi ve dağıtım şirketlerine yönelik incelemelere çevirdi. Özelleştirmeden sonra yurttaşları pazar olarak görmeye başladıkları iddiası ile eleştirilen elektrik dağıtım şirketlerinin yeterince denetlenmediği Sayıştay raporlarıyla ortaya konurken denetimsiz bırakılan şirketlere sağlanan ayrıcalıklar da raporlara girdi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan şirketleri denetleme yetkisini alan TEDAŞ, 2018 yılında 11 elektrik dağıtım firmasının 2017 yılına ait denetimlerini yaptı. Kalan 10 elektrik dağıtım firması için ise herhangi bir rapor hazırlanmadı. Bakanlık, denetimi yapılmayan şirketlerin 2019 yılı içerisinde denetlenmek üzere programa alındığını savundu. Denetimsizlik 2019 yılında da sürdü. Dağıtım tesislerinde, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi’ne göre malik sıfatıyla TEDAŞ tarafından yapılması gereken kontrol faaliyetlerinin yapılmadığı anlaşıldı. Elektrik dağıtım şirketlerinin dağıtım tesislerine ilişkin yapacakları bakım-onarım faaliyetleri ve bu faaliyetlerin denetlenmesine ilişkin TEDAŞ tarafından yapılan idari düzenlemenin, TEDAŞ’ın bu hususta yasal yetkili olmadığı gerekçesiyle elektrik dağıtım şirketleri tarafından iptali için dava açıldığı tespit edildi. 2019 yılında şirketlerle davalık olan TEDAŞ’a yönelik benzer davaların 2020 ve 2021 yıllarında da sürdüğü bildirildi.

Fatura şikâyetleri arttı
Denetimsizliği beraberinde getiren özelleştirme, yurttaşın yükünü de artırdı. Yurttaşın elektrik için ödediği her 100 TL’den 30’u şirketlerin kasasına giderken TEDAŞ’a 2017 yılında 112, 2018 yılında 643, 2019 yılında bin 101, 2020 yılında ise bin 319 adet, “Fatura şikâyeti” yapıldı. Faturalara yönelik itirazlarda 2017 yılına oranla 2020 yılında yaşanan artış yüzde 941 olarak gerçekleşti.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Enerji Daimi Çalışma Grubu (EDÇG) Başkanı Nedim Bülent Damar, Isparta’da yaşananları ve elektrik dağıtım işinin özelleştirilmesinin getirdiklerini değerlendirdi. Türkyılmaz, elektrik dağıtım şirketlerinin yapmaları gereken yatırım miktarlarının her sene EPDK tarafından belirlendiğini belirterek, “Ancak bu yatırımların yapılıp yapılmadığının denetlenmesi konusunda yetersizlik söz konusu.” dedi. Çok ağır hava koşullarında noktasal elektrik kesintilerinin yaşanabileceğini ifade eden Türkyılmaz, “Bütün bir kentin elektrikten yoksun kalması kabul edilemez.” diye konuştu. Isparta’da yaşananların, bir acil durum planı olmadığını ortaya koyduğunu savunan Türkyılmaz, “Isparta’daki şirket, sektördeki büyük oyunculardan bir tanesi. Bir duyarsızlık söz konusu maalesef. O bölgede büyük bir sanayi kuruluşu olmuş olsaydı daha fazla gürültü kopabilirdi.” ifadelerini kullandı.

Kamu hizmeti olmalı
EMO Enerji Daimi Çalışma Grubu (EDÇG) Başkanı Nedim Bülent Damar ise şunları kaydetti: “Özelleştirmelerin elektriğin kaliteli ve daha ekonomik şekilde yurttaşa ulaştırılması amacıyla yapıldığı söylendi. Fakat etrafımıza baktığımızda, Türkiye’nin hemen hemen her noktasında herkes elektrik faturalarından şikâyetçi. Faturalar alım gücene kıyasla çok yüksek. Özelleştirmelerden önce de elektrik faturalarıyla ilgili şikayetler oluyordu ancak hiçbir zaman bu kadar bir artış yaşanmamıştı. Bu denetimsizlik kesintileri de bir sürü başka sorunları da beraberinde getiriyor. Bunun için elektrik mutlaka kamu hizmeti olmalı.”

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.