ÖZET ›
|
9
TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA EKONOMİK GELİŞMELER
TÜRKIYE EKONOMISI
Türkiye Ekonomisinde Büyüme, Potansiyelin ve
Hedefin Altında
Türkiye ekonomisinde büyüme 2014 yılında yavaşlamıştır.
2014 yılında ilan edilen % 4,0 büyüme hedefi ve % 3,3 büyüme
beklentisine karşın ilk dokuz aylık ekonomik büyüme % 2,8 ola-
rak gerçekleşmiştir.
2014 yılında ekonomik büyümeyi aşağı yönlü etkileyen bir-
çok unsur olmuştur. Öncelikle 2014 tasarruf yılı ilan edilmiş ve
yılın genelinde Merkez Bankası sıkı bir para politikası izlemiştir.
Küresel mali piyasalardaki dalgalanmalar ile beklenmedik şekilde
bölgemizde ortaya çıkan jeopolitik sıkıntılar büyümeyi olumsuz
etkilemiştir. İlk çeyrekte ulaşılan % 4,8 büyümenin ardından eko-
nomide kademeli olarak bir yavaşlama ortaya çıkmıştır.
2014 yılında büyümenin dinamiklerine bakıldığında en önemli
katkıyı ihracat artışı ve ithalatın azalması ile net ihracat sağlamış-
tır. 2014 yılında tüketim harcamalarının katkısı azalarak sürmüş-
tür. Yatırımların katkısı ise 2014 yılında negatif olmuştur.
2014 yılında ihracat % 3,9 artarken, ithalat % 3,7 azalmıştır.
Buna bağlı olarak dış ticaret açığı % 15,4 azalmıştır. 2014 yılında
en önemli iyileşmelerden biri dış ticaret açığındaki gerileme ol-
muştur. Döviz kurlarındaki artış ve ekonomideki yavaşlama iyi-
leşmede belirleyici olmuştur. Yakın ve komşu ülkelerde yaşanan
sıkıntılar ise ihracat artısını sınırlamıştır. Özellikle Rusya ve Irak
pazarında gerilemeler yaşanmıştır.
2014 yılında cari açıkta iyileşme yaşanmıştır. Cari açıkta yıllık
bazda 20 Milyar USD'yi aşan bir gerileme sağlanmıştır. İşsizlik ve
enflasyonda ise hedefler aşılmıştır. İşsizlik özellikle yılın ikinci ya-
rısında yükselmiştir. İşsizlik ortalama % 9,8 ile 2013’ün üzerinde
gerçekleşmiştir. Enflasyon ise döviz kurlarındaki artışlar, yüksek
gıda fiyatları ve fiyat davranışlarının kısmen bozulması ile yıl bo-
yunca yüksek seyretmiştir. Tüketici fiyatları yıl sonunu % 8,17 se-
viyesinde kapatmıştır.
Merkez Bankası 2014 yılında da uyguladığı politikalar ile eko-
nomide belirleyici olmuştur. Merkez Bankası 2014 yılının başın-
da faiz oranlarında yüksek artışlar yapmış ve likidite koşullarında
sıkılaştırmaya gitmiştir. İlkbahar aylarındaki faiz indirimlerinin ar-
dından oranlar, yıl sonuna kadar aynı ve göreceli yüksek kalmış-
tır. Kredi genişlemesi yıl boyunca kontrol altında tutulmuş ve %
16 olarak gerçekleşmiştir. Merkez Bankası sıkı para politikasının
enflasyon üzerindeki etkisi sınırlı kalırken ekonomideki yavaşlatı-
cı etkisi daha yüksek olmuştur.
2014 yılında döviz kurlarında önemli dalgalanmalar yaşanmış-
tır. Yılın ilk aylarında döviz kurlarında yaşanan sıçrama Merkez
Bankası’nın yüksek faiz artışları ile durdurulabilmiştir. İlkbaharda
gerileyen döviz kurları yılın ikinci yarısında ABD Merkez Banka-
sı’nın parasal genişlemeyi sona erdirmesinin ardından oluşan yeni
küresel koşullar içinde yeniden artmıştır. USD'nin güçlenmesi ile
birlikte özellikle TL USD karşısında daha zayıf kalmış ve yılsonu-
nu 2.30 seviyesinden kapatmıştır.
2014 yılında yaşanan bu gelişmelerin ardından 2015 yılı için
yine % 4,0 büyüme hedefi konulmuştur. Büyüme ve diğer eko-
nomik hedefler 2015 yılında temkinli ve kontrollü politikalar iz-
leneceğini göstermektedir. 2015 yılında tüketim harcamalarının
% 2,8, yatırım harcamalarının ise % 4,2 büyümesi öngörülmek-
tedir. Net ihracatın 2015 yılında büyümeye katkısı ise sıfır olarak
tahmin edilmektedir.
İnşaat Sektöründe Yavaşlama
İnşaat sektöründe büyüme 2014 yılında yavaşlamıştır. İnşa-
at sektöründe büyüme, dalgalanma göstermeye devam etmek-
tedir. 2011 yılında % 11,3 büyüyen sektör, 2012 yılında sadece
% 0,6 büyümüş, 2013 yılında ise büyüme yeniden % 7,0’ye yük-
selmiştir. 2014 yılında ise inşaat sektöründe ilk dokuz ayda büyü-
me % 2,9 olmuştur.
2014 yılında inşaat sektöründeki büyümeyi özel sektör inşaat
harcamaları sürüklemiştir. Özel sektör inşaat harcamaları 2013 yılın-
daki % 1,0 gerilemenin ardından 2014 yılının ilk dokuz ayında % 5,9
büyümüştür. Kamu inşaat harcamalarında büyüme 2014 yılında ya-
vaşlamış ve ilk dokuz ayda % 0,2 olarak gerçekleşmiştir.
İnşaat sektörü, 2014 yılında uygulanan göreceli kontrollü ve
temkinli ekonomi politikaları ile ekonomideki genel yavaşlama-
nın etkisi altında büyüme açısından sınırlı bir performans göster-
miştir. Kamu harcamalarında 2013 yılındaki sıçramanın ardından
büyümenin sınırına gelindiği görülmektedir. Özel sektör tarafın-
da ise özellikle konut inşaatları ile kentsel dönüşüm faaliyetleri-
nin olumlu katkısı görülmektedir. Yabancılara satış mütekabiliyet
düzenlenmesinin olumlu sonuçları artış yönünde 2014 yılında
görülmeye başlanmıştır.
Konut Sektöründe Beklentilerin Üzerinde Büyüme
Konut sektöründe iş aktivitesi ve buna bağlı olarak büyüme,
kuvvetli geçen 2013 yılının üzerinde gerçekleşmiştir. 2014 yılı-
na, oluşan mevcut ekonomik ve siyasi koşullar içinde, yeni konut
başlangıçları ve konut satışlarının 2013 yılının altında kalacağı ön-
görüleri ile girilmiştir. Ancak özellikle yeni konut başlangıcı eğili-
mi artarak sürmüştür.
TÜİK istatistiklerine göre, 2014 yılının ilk dokuz ayında bir
önceki yılın aynı dönemine göre belediyeler tarafından yapı
ruhsatı verilen yapıların yüzölçümünde % 39,2, bina sayısında
% 25,6, daire sayısında % 33,3 ve değerinde ise % 54,4 artış ol-
muştur.
2014 yılında konut satışları 1.165.381 olarak gerçekleşmiştir.
2013 yılına göre konut satışları yüzde 0,7 artmıştır. 2014 yılında
birinci el konut satışları yüzde 2,3 artarken ikinci el konut satış-
ları yüzde 0,7 gerilemiştir.
