58
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2015
Sürdürülebilir, ekolojik, yeşil, çevre dostu ve benzeri pek çok
isim altında tanımlanan doğayla uyumlu yapılar, yapının arazi se-
çiminden başlayarak yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendiril-
diği, bütüncül bir anlayışla ve sosyal-çevresel sorumluluk anlayı-
şıyla tasarlandığı, iklim verilerine ve o yere özgü koşullara uygun,
ihtiyacı kadar tüketen, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiş,
doğal ve atık üretmeyen malzemelerin kullanıldığı katılımı teş-
vik eden, ekosistemlere duyarlı yapılar olarak tarif edilmektedir.
Dünyadaki Ulusal Yeşil Bina Konseyleri'nin deneyimi, yeşil bi-
naların yaygınlaşmasını sağlamanın en etkili yollarından birinin
bu binalara bir “yeşil etiket” vermek olduğunu ortaya koymuştur.
Yediğimiz yemekler veya satın aldığımız ürünler için bir “eko eti-
ket” söz konusu ise aynı şeyi binalar için de yapmak bu binaların
teşviki ve yaygınlaşması açısından olumlu bir adımdır. Bu etiket-
ler sayesinde bir binanın birtakım standartlar çerçevesinde yeşil-
liği tescil edilmektedir.
Bu standartlar aynı zamanda yeşil bina tasarlamak isteyen
mimar ve mühendisler için kılavuz niteliği taşımaktadır. Sosyal
sorumluluklarını yerine getirdiklerini kamuoyu ile paylaşmak is-
teyen şirketlere de geçerli bir etiket sağlamaktadır. Yeşil yapılaş-
maya yönelmek şirketler için aynı zamanda bir sosyal sorumlu-
luk projesi olarak da görülmektedir.
Binaların ve yerleşimlerin küresel ısınmaya sebep olan baş-
lıca seragazı CO2 salınımının % 40’ından sorumlu olduğunu dü-
şünüldüğünde, mimarlar, mühendisler, şehir plancıları ve en
önemlisi yönetmelikleri belirleyen devlet yetkililerine büyük so-
rumluluklar düşmektedir. Bina ve yerleşimlerin çevreye olan et-
kileri salgıladıkları CO2 gazıyla da sınırlı değildir. Aynı zamanda su
kullanımının yaklaşık % 12’si, atıkların % 65’i ve elektrik tüketimi-
nin de % 71’inden sorumludurlar.
Bu rakamların büyüklüğü, binaların ve yerleşimlerin çevreye
olan etkilerinin azaltılması için aynı zamanda büyük bir potansi-
yelin var olduğu anlamına gelmektedir.
Günümüzde binaları çevresel etkilerine göre değerlendiren
pek çok sistem geliştirilmiş ve geliştirilmektedir. Bu sistemler, ye-
şil dönüşüm sürecinde etkili bir araç, önemli bir ilk adımdır.
Dünyada birçok yeşil bina sertifika sistemi bulunmaktadır.
Bunlardan başlıcaları 1990’da İngiltere’de ortaya çıkan BREEAM
(Building Research Establishment Environmental Assessment
Method), 1998’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan
LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), 1998’de
gelişmiş ülkelerin biraraya gelmesiyle kurulan IISBE (Internatio-
nal Initiative for Sustainable Built Environment), 2003’de BRE-
EAM’den uyarlanarak Avustralya’da oluşturulan Greenstar,
2004’de Japonya’da ortaya çıkan CASBEE (Comprehensive As-
sessment for Building Environmental Efficiency) ve 2009’da Al-
manya’da ortaya çıkan DGNB (Deutsche Gesellschaft fur Nach-
haltiges Bauen)’dir.
Bu alanda ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip eden Çev-
re Dostu Yeşil Binalar Derneği Türkiye’de bu alandaki boşluğu
doldurmak amacıyla ulusal koşullara uygun bir Değerlendirme
Sistemi oluşturmak için çalışmalarına başlamıştır.
Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik (LEED) ABD`deki
Çevre Dostu Binalar Konseyi tarafından geliştirilen bir dizi kri-
terler listesidir.
Bu sistemin Puanlaması 6 kategoride yapılmaktadır. Sürdürü-
lebilir Araziler, Su Kullanımında Etkinlik, Enerji ve Atmosfer, Mal-
zeme ve Kaynaklar, İç Hava Kalitesi, İnovasyon ve Tasarım. Bina-
lar dört ayrı alanda sertifika alabilmektedirler; Sertifika, Gümüş,
Altın, Platin. LEED sertifikası ABD`de USGBC'ye yapılan başvuru
üzerine sadece USGBC tarafından verilmektedir.
BREEAM, bir binanın çevreye olan etkilerini basit ve ekono-
mik bir şekilde değerlendirebilmek ve böylelikle bu etkileri azal-
tabilmek için 1990 yılında oluşturulmuş ve bu süreç içerisinde
gelişip çok kapsamlı ve detaylı bir metod haline gelmiştir. Şimdi-
ye kadar dünyada 714.000 bina BREEAM sertifikası almak üze-
re kayıtlarını yaptırmış ve 116.000 bina da sertifikalandırılmıştır.
BREEAM’a göre puanlama 10 ana kategoride yapılmaktadır;
Bina Yönetimi, Sağlık ve İyi Hal, Enerji, Su, Arazi Kullanımı ve Eko-
loji, Ulaşım, Malzeme, Atıklar, Kirlilik, İnovasyon. Bu ana başlık-
ların da bulundukları ülkenin veya coğrafyanın koşullarına göre
ağırlıkları bulunmaktadır. BREEAM’ın bu yöntemi, onu diğer me-
todlara göre, farklı ülke ve coğrafyalara uyum konusunda çok
avantajlı kılmaktadır.
BREEAM metoduna göre puanlama sonucu binalar farklı de-
recelerde sertifikaya sahip olabilmektedir; BREEAM Pass (ge-
çer), BREEAM Good (iyi), BREEAM Very Good (çok iyi), BREE-
AM Excellent (mükemmel), BREEAM Outstanding (sıra dışı)
BREEAM metoduna göre şimdiye kadar 1 bina “BREEAM
Outstanding”, 635 bina “BREEAM Excellent”, 1.630 bina “BREE-
AM Very Good”, 435 bina “BREEAM Good" ve 74 bina da “BREE-
AM Pass” sertifikası almıştır.
DGNB - Alman Sürdürülebilir Yapı Sertifikası, binaların plan-
lamasında ve değerlendirilmesinde kullanılmak üzere kurulmuş
bir sistemdir. Şartlara uyan projeler bronz, gümüş ve altın kate-
gorilerinde sınıflandırılmaktadırlar.
Alman Sürdürülebilir Yapı Sertifikası, kaliteye önem veren bir
bakış açısı içeren, yapı planlaması ve değerlendirilmesi amacıyla
Alman Yeşil Bina Konseyi ve Ulaşım, İnşaat ve Kentsel İlişkiler Bir-
leşmiş Bakanlığı ortaklığında oluşturulmuş bir sistemdir.
Net bir şekilde düzenlenmiş anlaşılır bir yapısı olan Alman
Sürdürülebilir Yapı Sertifikası, tüm ilgili sürdürülebilir yapı konu-
larını içermektedir. Değerlendirmeyi etkileyen altı madde şu şe-
kilde belirtilmiştir: Çevrebilim, Ekonomi, Sosyal Kültürel ve Ope-
rasyonel Konular, Teknik Konular, Arazi Yerleşimi ve Süreçler.
Yeşil binalar alanındaki araştırmalara ve çalışmalara devam
eden Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği, yeni konut projelerin-
de uygulanmak üzere Türkiye koşullarına uygun sertifika siste-
mi ÇEDBİK-Konut oluşturmuştur. Türkiye`de geliştirilen bu ser-
tifikanın, diğer uluslararası sertifikalara göre en büyük avantajı
