ÖZET ›
|
9
DÜNYADA GELİŞMELER
2015 yılında dünya ekonomisi beklentilerin ve geçen yılın al-
tında % 2,5 büyümüştür. Gelişmiş ülkeler geçen yılın üzerinde ve
% 1,9, gelişen ülkeler ise geçen yılın altında ve % 4,0 büyüme
göstermiştir.
Dünya ekonomisinde 2015 yılında ABD ve AB Merkez Banka-
larının para politikaları belirleyici olurken, petrol ve emtia fiyat-
larındaki gerileme etkili olmuştur. Çin ekonomisindeki yavaşlama
da yıla damgasını vurmuştur. USD diğer para birimleri karşısında
son 10 yılın en değerli seviyesine ulaşırken, gelişen ülkeler olu-
şan bu küresel koşullardan olumsuz etkilenmiştir.
Dünya mal ticareti de 2009 küresel krizi sonrası 2015 yılın-
da değer bazında yeniden ve % 10’a yakın daralarak 16,65 Trilyon
USD'ye gerilemiştir. Petrol emtia ve mal fiyatlarındaki gerileme
dünya mal ticaretinde değer bazında daralmanın temel nedeni
olmuştur. İnşaat malzemeleri ihracatı da olumsuz etkilenmiştir.
Dünya inşaat sektöründe 2015 yılında iki önemli eğilim orta-
ya çıkmıştır. İlki ABD ve AB gibi gelişmiş ülkelerde inşaat sektö-
ründe büyümenin kalıcı hale gelerek sürmesidir. İkinci eğilim ise
özellikle petrol ve emtia ihracatçısı gelişen ülkelerin gelirlerinin
azalmasıyla alt ve üst yapı inşaat harcamalarının sınırlanmasıdır.
Bu iki ana eğilime bağlı olarak dünya inşaat harcamaları 2015
yılında nominal olarak değer bazında % 4,0 genişlemiş ve 9,72
Trilyon USD'ye ulaşmıştır. ABD’de inşaat harcamaları rekor sevi-
yelere ulaşmış, Avrupa Birliği’nde harcamalar artışı yavaşlarken
özellikle Rusya ve Körfez ülkelerindeki harcamalarda da küçül-
meler yaşanmıştır.
Dünya inşaat malzemelerinde büyüme ise inşaat harcamala-
rındaki gelişmeye paralel 2015 yılında yavaşlamış ve değer olarak
% 4,0 büyüyerek 6,8 Trilyon USD'ye ulaşmıştır. İnşaat malzeme-
lerine talep artışı gelişmiş ülkelerde hızlanırken, başta Çin olmak
üzere gelişen ülkelerde yavaşlamıştır.
Dünya inşaat malzemeleri ihracatının 2015 yılında % 7,7 ge-
rilediği ve 810 Milyar USD'ye düşmüş olduğu öngörülmektedir.
İnşaat malzemeleri fiyatlarında küresel ölçekte yıl boyu gerile-
meler yaşanmıştır. İnşaat faaliyetlerinde yavaşlama da mal tale-
bini ve ticaretini sınırlamıştır. Bu nedenle uzun yıllar sonra inşa-
at malzemeleri dünya ticaretinde yeniden daralma yaşanmıştır.
Küresel gayrimenkul sektöründe ise sınır ötesi yatırımlar
% 10,7 artarak 1,34 Trilyon USD'ye ulaşmış ve küresel kriz sonra-
sı en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Artışta gelişmiş ülke varlıkları-
na yönelik artan yatırım iştahıyla gelişen ülke varlıklarından çıkış
eğilimi etkili olmuştur.
TÜRKİYEDE GELİŞMELER
Türkiye ekonomisinde 2015 yılında yapılan iki genel seçimiy-
le oluşan siyasi belirsizlik, artan terör olayları, jeopolitik geliş-
meler ve dışarıda yaşanan küresel mali dalgalanmalar etkili ve
belirleyici olmuştur. Yıl genelinde reel kesim ve tüketici güveni
düşük seyrederken iktisadi faaliyetlerde yıl geneline yayılan bir
bekle-gör dönemi oluşmuştur.
2015 yılında yaşanan belirsizlik ve dalgalanmalara rağmen
Türkiye ekonomisi yılın ilk 9 ayında geçen yılın üzerinde ve % 3,4
büyüme göstermiştir. Yılın genelinde büyümenin % 4,0’e ulaşma-
sı beklenmektedir.
Temel ekonomik göstergeler içinde dış ticaret açığıyla cari
açıkta önemli bir iyileşme yaşanmıştır. İki genel seçime rağmen
kamu mali disiplini korunmuştur. Buna karşın enflasyonda artış
yaşanmıştır. Türk Lirası da yıl genelinde önemli kayıp yaşamıştır.
Bu gelişmelere bağlı olarak yıl sonuna doğru daha yüksek faiz
oranları oluşmuştur.
Ekonomik ve siyasi alanda yaşanan belirsizlik yıl genelinde
özellikle özel sektör yatırımlarının ötelenmesine yol açmıştır. Sa-
bit sermaye yatırım harcamaları 2015 yılının ilk 9 ayında nominal
olarak % 11,3 oranında genişlemiştir.
İnşaat harcamaları da 2015 yılında oluşan koşullardan olum-
suz etkilenmiştir. Toplam inşaat harcamaları yılın ilk 9 ayında no-
minal olarak % 6, 6 oranında artmış ve 131,3 Milyar TL’ye ulaş-
mıştır.
Kamu inşaat harcamalarında genişleme % 3,3 ile daha sınırlı
kalmıştır. Özel sektör inşaat harcamaları ise % 8,5 genişlemiş ol-
makla birlikte enflasyondan arındırıldığında reel büyüme olma-
mıştır.
İnşaat harcamalarındaki bu gelişmelere bağlı olarak inşaat
sektörü yılın ilk 9 ayında sadece % 0,4 ile oldukça sınırlı bir bü-
yüme göstermiştir.
Yıl genelinde inşaat sektörünün büyüme performansı zayıf ve
genel ekonomik büyümenin altında kalmıştır. İnşaat sektörü ge-
nel ekonomiye göre olumsuz koşullardan daha fazla etkilenmiş-
tir. Buna bağlı olarak inşaat sektörünün milli gelir içindeki payı
% 5,6’ya inmiştir. İnşaat sektöründeki istihdam ise Eylül ayı itiba-
riyle 2,0 Milyonu ve geçen yılki seviyesini aşmıştır.
Gayrimenkul iş geliştirme ve kiralama sektörü ise yılın ilk
9 ayında % 3,3 ile geçen yılın üzerinde ve genel ekonomiye para-
lel bir büyüme göstermiştir.
2015 yılının ilk 9 ayında alınan toplam yapı ruhsatlarında
% 24,8 ile önemli bir gerileme yaşanmıştır. Konut yapı ruhsatları
% 25,2, konut dışı bina yapı ruhsatları ise % 23,4 gerilemiştir. Yıl
genelinde yaşanan belirsizlik ve dalgalanmalar alınan yapı ruh-
satlarını sınırlamıştır.
Yıl genelinde bina inşaat maliyetleri % 5,9, inşaat malzemesi
maliyetleri ise % 5,2 ile enflasyonun ve geçen yılki gerçekleşme-
lerin altında artış göstermiştir.
