Enerji Çevre ile Barışmalı

br />
- Bir yandan yenilenebilir enerji diyoruz bir yandan hidroelektrik santrallar (HES), rüzgâr türbinleri çevrecilerin ve yöre halklarının büyük tepkisini çekiyor. Bu konuda ne yapılabilir?

- Bir kaynağın yenilenebilir olması başka; o kaynağı kullanan yatırımın yenilenebilir ve sürdürülebilir olması başka. O ayrımın yeterince yapılmadığını düşünüyorum. Yoksa bu kadar insan ayakta olmaz. Yeterli bilgi ve güvence verilmiyor. Eğer ikiden fazla aktör varsa ve bunların birbirlerine karşı sorumlulukları herhangi bir şekilde tanımlanmamışsa o zaman çatışma çıkıyor. Hak ve sorumlulukların ortak alanda nasıl yürütüleceğinin düzenlenmesi ise devletin yetki ve sorumluluğu. Türkiye’de devlet bu konuyu öncelikle kültürel olarak olgunlaştırabilmiş değil, ikincisi yasal mevzuat açısından yeterince geliştirememiş, son olarak da bunu uygulayacak mercileri yeterince görevlendirememiş.

‘ÇED hastaneden alınan bir rapor değildir’

- Enerji firmalarının ‘sahte ÇED raporları’ ile HES’ler kurmaya çalıştıklarını unutmayalım...

- Ben ÇED’in ilk genel müdürüyüm. İlk kez uygulamaya ben aldım. Uygulamasının bizim gönlümüzden geçtiği gibi olmadığını söyleyebilirim. Bunu hem eski çevre müsteşarı olarak hem de bir yatırımcı olarak söylüyorum. ÇED doğru bir enstrümandır ama ne yazık ki hastaneden alınan rapor gibi değerlendiriliyor. Yatırımcı sanki devlete müracat edecek, devlet de ona bir rapor hazırlayacak... Yok böyle bir şey. Çevresel etki değerlendirme (ÇED) süreci aslında ihtilafları daha planlama sürecinde tartışmaya açıp çözüme ulaştırması gereken bir platform. Bir karar enstrümanı. Yatırımcının kendi yatırımına başlarken yapması gerekiyor. Yaptığın yatırımın çevresel etkisi ne olacak, vereceği zararları asgariye indirmesi için ne yapmalı, nasıl bir teknoloji kullanmalı? Bu sorulara yanıt arıyor.

Ne yazık ki Türkiye’de ÇED raporu, var olan bir yatırıma alınmaya çalışılıyor. Bu doğru değil. Oysa bir ÇED raporunun hazırlığının ne kadar süreceği bellidir. Neden son dakikada başvuruluyor? Üstelik “Biz şu kadar yatırım yaptık” diye karar vericilerin üzerinde psikolojik baskı yapılıyor...

- Sizin de Zorlu Enerji olarak HES lisanslarınız var. Onlarda nasıl davranıyorsunuz?

- Biz henüz proje aşamasındayız. Örneğin İkizdere Santralı’nın kapasitesini arttırmak için planlanmakta olan projelerle ilgili ÇED raporuna daha başvurmadık. Hazırladıktan sonra hem Çevre Bakanlığı’na, hem yöre halkının görüşlerine sunacağız. Osmaniye’de rüzgâr santralı için ise önce yöre halkı ile projenin bütün safhalarını, olumsuz etkilerini, hepsini konuştuk. Şu anda bölgede tam bir uzlaşı hâkim. Sahiplenmek son derece önemli. Biz insanları bilgi fukarası yapıp kendi aralarında dedikodu üretmelerine fırsat vermedik. Ne yapacağımızı doğrudan söyledik. Sürpriz ile karşılaşmadılar. Ayrıca o yörede 82 üniversite öğrencisine burs veriyoruz.

- Nükleer santrallar konusundaki düşünceleriniz nedir?

- Biz hep mesafeli yaklaştık. Her platformda Türkiye’nin uzun vadeli enerji ihtiyacının giderilmesinde büyüme hızı ve enerjiye olan talep göz önüne alındığında nükleerin olabilirliğini tartışabiliriz diyoruz. Ama Türkiye’de toplumun bu konudaki hassasiyetini de göz ardı edemeyiz.