48
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2014
sahiplerinin üçte ikisinin anlaşma imzalaması halinde geri ka-
lan mülkler için acele kamulaştırma yetkisi getirilmiştir ve ba-
kanlık bu yetkisini ilk olarak İstanbul Fikirtepe’de kullanmıştır.
2014 yılında çıkan ikinci düzenleme ise Kentsel Dönüşüm
Yasası Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikler olmuştur. Buna
göre inşaat şirketlerinde ve riskli bina tespiti yapan kuruluşlar
disiplin altına alınırken, binasını yıktırmak istemeyen mülk sa-
hiplerine güçlendirme olanağı getirilmiştir.
Kentsel dönüşüm faaliyetlerine ilişkin olarak resmi veri-
leri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı açıklamaktadır. Buna gö-
re 2013 sonu itibariyle 6306 sayılı kanun kapsamında 106
alan riskli ilan edilmiştir. Bu alanlarda bağımsız birim sayısı
377.167’dir. Ayrıca riskli ilan edilenlerin dışında 69.788 bağım-
sız birim riskli tespit edilmiştir. Bu birimleri ilgilendiren nüfus
sayısı 1.492.826’dır. Konut ve işyeri olarak yenilenen birim sa-
yısı 3.348 olmuştur. Barınma yardımı yapılan hak sahibi sayısı
14.396, sağlanan kira yardımı 64.24 Milyon TL ve kredi mikta-
rı ise 95.16 Milyon TL’dir.
2014 yıl sonunda ise riskli ilan edilen alan sayısı 152, bu
alanlardaki toplam bağımsız birim sayısı 392.000 ve bu alan-
ların dışındaki bağımsız riskli birim sayısı 174.629 olmuştur.
2014 yılında yaklaşık 120.000 yeni riskli birim sayısı tespit
edilmiş olup toplam riskli birim sayısı 566.629’a yükselmiştir.
Bu binaların henüz sadece yaklaşık 12.500 adedi yıkılmıştır.
Yabancıların Gayrimenkul Edinimleri
Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul edinimleri 2014 yılında
artmıştır. Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul edinimlerine iliş-
kin olarak üç ayrı istatistik yayımlanmaktadır. Bunların ilki, ger-
çek ve tüzelkişilerin Türkiye’den yaptıkları gayrimenkul alımları-
nın parasal değerdir. Buna göre yabancıların gayrimenkul alımları
2011 yılında 2,01 Milyar USD, 2012 yılında ise 2,64 Milyar USD
olduktan sonra 2013 yılında 3,05 Milyar USD'ye yükselmiştir.
2014 yılının ilk on bir ayında ise yabancıların gayrimenkul alımları
3,76 Milyar USD'ye yükselmiştir.
Yabancılara konut satışları da 2014 yılında % 55,6 artarak
18.959 daire olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında 12.181 daire
KENTSEL DÖNÜŞÜM
Kentsel dönüşüm kavramı Türkiye’de özellikle 1999 yılın-
da yaşanan Marmara depremi sonrası tartışılmaya başlamıştır.
Bu tarihten sonra kentsel dönüşüm süreci çeşitli aşamalardan
geçerek 2012 yılında yasal altyapısı oluşturulmuş ve fiilen uy-
gulamaya geçilmiştir.
1999 Marmara depremi sonrası denetimsiz, kalitesiz
ve çarpık kentleşmeden kurtulmak amacı ile kentsel dönü-
şüm yapılması hedeflenmiştir. Bu tarihten itibaren öncelikle
3 kanun çıkartılarak yasal altyapı oluşturulmaya çalışılmıştır:
2004 yılında çıkarılan Toplu Konut Kanunu, 2005 yılında çıka-
rılan Belediye Kanunu (73. Madde) ve 2005 yılında çıkarılan
5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların
Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında
Kanun.
Deprem ve afet riskini de öngörerek hazırlanan ve çıkartı-
lan bu kanun hükümleri kentsel dönüşüm için yeterli olmamış
ve fiili uygulamaya geçilememiştir. Bunun üzerine yeni bir yak-
laşım benimsenmiştir.
Bu yeni yaklaşım içinde öncelikle Çevre ve Şehircilik Ba-
kanlığı oluşturulmuş ve dönüşüm yönündeki ana görev bu ba-
kanlığa verilmiştir. 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile
bakanlığın yapısı kentsel dönüşüm liderliğini ve koordinasyo-
nunu yapmaya uygun hale getirilmiştir.
Ardından bugünkü kentsel dönüşüm uygulamalarına te-
mel oluşturan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dö-
nüştürülmesi Hakkında Kanun 2012 yılı mayıs ayında çıkarılmış
ve yürürlüğe girmiştir.
Kanun, kentsel dönüşümü; ya belli bir alanı riskli alan ilan
ederek tüm yapılaşmayı, sosyal ve kültürel donatı alanları,
yeşil alanları yeniden kurgulayarak safha safha yıkıp yeniden
yapma yoluyla gerçekleştirmekte ya da riskli yapı adıyla bina
bazında yıkıp yerinde yeniden yaparak veya komşu parselleri
birleştirip ada bazında yeniden yaparak gerçekleştirmektedir.
Bakanlığın riskli alanlardaki imar planlarını, kentsel tasa-
rımları onaylayarak veya bizzat yaparak kontrol ettiği tam bir
merkez karar organı olarak yer aldığı yeni kentsel dönüşüm
yaklaşımında belediyeler, yerel organizatörler olarak dönüşü-
me katılarak konut ve işyeri sahipleri olan halkla yapılacak an-
laşmaları oluşturmaktadır.
6306 sayılı kanun ve ilgili yönetmeliklerle getirilen yeni
kentsel dönüşüm yasası Belediye Kanunu'nun 73. Maddesi ve
5366 sayılı kanun ile birlikte uygulanmaya başlayarak kent-
sel dönüşüm için gerekli hukuki yapının büyük bölümünü kar-
şılamıştır.
Kentsel dönüşüm ile ilgili olarak 2014 yılında iki önemli dü-
zenleme yapılmıştır. Buna göre ilk olarak Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’na kentsel dönüşüm kapsamında acele kamulaştır-
ma yetkisi tanınmıştır. Riskli alan ilan edilen bölgelerde mülk
Kaynak: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
6306 SAYILI KANUN
KAPSAMINDA RİSKLİ
İLAN EDİLEN
ALAN SAYISI
6306 SAYILI KANUN
KAPSAMINDA
RİSKLİ İLAN EDİLEN
ALANLARDA
BİRİM SAYISI
RİSKLİ İLAN EDİLEN
BAĞIMSIZ
BİRİM SAYISI
RİSKLİ İLAN EDİLEN
TOPLAM
BİRİM SAYISI
2013
106
377.167
69.288
446.455
2014
152
392.000
174.629
566.629
KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDA RİSKLİ İLAN EDİLEN ALAN VE
BİRİMLER
