100
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2015
Türkiye’deki mimarlık hizmetleri son yıllarda yapı sektörünün
genel durumuna paralel bir gelişme göstermektedir. Türkiye’deki
mimarların ilk bağımsız örgütü 1927 yılında kurulan Türk Mimarlar
Cemiyeti’dir ve dernek halen Mimarlar Derneği 1927 adı altında
faaliyetini sürdürmektedir. Mimarlığın mesleki örgütü olarak
TMMOB Mimarlar Odası 1954 yılında kurulmuştur ve Türkiye
genelindeki 27 şube ile çalışmalarını sürdürmektedir.
Serbest çalışan mimarlık firmalarının mesleki kuruluşu olan
Türk Serbest Mimarlar Derneği (TSMD) ise 1987 yılında kurul-
muştur; mimarlık mesleğinin uygulamalarının geliştirilmesi, top-
luma tanıtılması ve etkinliğinin artırılması amacıyla çalışmaktadır.
Yasal mevzuat açısından bakıldığında Mimarlık ve Mühen-
dislik Hakkında Kanunun 1938 yılında, Türk Mühendis ve Mimar
Odaları Birliği Kuruluş Kanunu'nun ise 1954’de yayınlanmış oldu-
ğu görülmektedir.
Türkiye’deki mimarlar hakkındaki temel sayısal veriler Mimar-
lar Odası’ndan temin edilen bilgilerdir. Oda kurulmadan önceki
dönemde, 1940’lı yıllarda %80’i kamu kurumlarında olmak üzere
300 kadar mimar bulunmaktadır. Odaya kayıtlı olan mimar sayı-
ları 1960 yılında 1680 iken, 1980’de 12.000, 2000’de 29.000,
2010’da 41.000 düzeyine ulaşmıştır.
2015 yılı sonu itibarıyla Mimarlar Odası’na kayıtlı 48.000 mi-
mar bulunmakta ve bunların yaklaşık 9.000 kadarının serbest
büro sahibi olarak hizmet verdiği tahmin edilmektedir.
İstanbul SMD’nin 91 üyesi, İzmir SMD’nin 65 üyesi bulunmak-
tadır. Her üç SMD üyeleri bu üç şehirde yerleşik olmakla birlik-
te, tüm Türkiye genelinde hizmet vermekte ve yapı sektöründeki
proje hizmetlerinin büyük çoğunluğunu gerçekleştirerek pazarda
lider rol üstlenmektedir.
Türkiye’deki mimarlık ofislerinin hemen hemen eşit oranda
kamu ve özel sektör işverenlerine hizmet verdiği düşünülmek-
tedir. Son yıllarda artan özel konut, ofis, AVM, turizm ve sağlık
yapıları yatırımlarıyla özel sektör işverenleri oranının artmasına
rağmen, kamu kurumları halen proje hizmetleri için en önemli iş-
veren durumundadır.
TÜİK 2014 verilerine göre Türkiye’de mimarlık ve mühendislik
faaliyeti yürüten işyeri sayısı yaklaşık 20.000’dir.
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
1940
1960
1980
2000
2020
TSMD, serbest çalışan mimarlık ofislerinin 1987 yılında kur-
duğu bir sivil toplum kuruluşudur. TSMD’nin halen yurtiçinde ve
yurtdışında çeşitli projeler yürüten 107 üyesi bulunmaktadır, üye-
leri yılda yaklaşık 17,5 Milyon m
2
proje hizmeti üretmektedir ve
müellifi olunan işlerin yaklaşık %30’u yurtdışındaki projelerdir.
TSMD üyeleri bugün dünyanın her yerinde proje hizmeti verebi-
lecek teknik ve idari kapasiteye sahip firmalar olarak çeşitli ülke-
lere hizmet ihracı yapmakta ve proje hizmeti verdikleri ülkelerde
Türk inşaat malzemelerinin kullanımına öncülük etmektedirler.
TSMD üyesi olan İstanbul’da yerleşik mimarlar tarafından
2002 yılında İstanbul Serbest Mimarlar Derneği ve İzmir’deki mi-
marlar tarafından İzmir Serbest Mimarlar Derneği kurulmuştur.
57+
43
+
A
Erkek
% 57
Kadın
% 43
10-50
% 15
1-9
% 84
> 50
% 1
MIMARLAR ODASI’NA KAYITLI MIMAR SAYISI (KİŞİ)
MIMARLAR ODASI’NA KAYITLI MIMARLARIN CINSIYET DAĞILIMI (%)
TÜRKİYE'DEKİ MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK FAALİYETİ YÜRÜTEN
İŞYERLERİNİN PERSONEL SAYISI DAĞILIMI (%)
