Herkesin Sahili Kendine...

İstanbul daha henüz bu kadar büyük değilken bile sahil şeridi, kent yaşamı için çok önemliydi. O zamanlar sayfiye yeri ya da tatil köyü olarak adlandırılan sahiller artık kentin içinde. Yaşanan ani büyümenin yarattığı çarpık kentleşme, belki de kendini en çok sahillerde gösteriyor. Uzun sahil şeritleri farklı kesimden insanlar için kurtarılmış bölgeler haline geliyor, tabii her kesimin kendi bölgesi var! Bunun en somut ve yakın örneği, Beşiktaş’ta Kadıköy İskelesi’nin yanındaki çay bahçesinin yıkımı sırasında yaşandı. Belediye ekipleri, yıkım için sahile geldiklerinde karşılarında, oranın devamlı müdavimi olan gençleri buldular. Ancak sonuç değişmedi, yılların çay bahçesi yıkıldı.

Asya yakasında, Moda’dan başlayan sahil şeridi Bostancı’daki vapur ve deniz otobüsü iskeleleri dışında bir kesintiye uğramadan Pendik’e kadar uzanıyor. Böylesine iletişime açık bir hat içerisinde otonom bölgeler oluşturulması bir hayli zor görünüyor. Ancak İstanbul’un sakinleri, upuzun sahilde kendi anlayışlarına göre mekânlar belirlemişler. İlk ziyaretimizi yaptığımız Bostancı Sahili, tabiri caizse tam bir aile yeri. Piknik yapanlar, mangalda et kızartanlar, arkadaşlarıyla top oynayanlar; herkesin keyfine göre bir eğlence mevcut. Tabii içki içmek ya da sevgilinizle el ele dolaşmak gibi bir derdiniz yoksa. Hava güzelse ve bir de hafta sonuysa Bostancı sahilinde adım atacak yer olmuyor.

İlk defa sahili ziyaret eden Mustafa Amca da şaşkınlığı üzerinden atamamış görünüyor. Heyecanını “Burada güzel bir macera yaşıyorum” sözleriyle özetliyor. Tıpkı Mustafa Amca gibi denize uzak bölgelerde yaşayan ve Bostancı sahiline nadiren uğrayanların sayısı bir hayli fazla. 56 yaşındaki Fadime Teyze de yılda iki ya da üç defa gelip sahilde ailesiyle piknik yapanlardan. Evdeki sıcaktan bunalmış, sahilin esintisinin iştahını açtığını söylüyor. Kalabalığın içinde en neşeli olanlar ve sesleri çıkanlar tabii ki çocuklar. 18 yaşındaki Aykut ve ondan altı yaş küçük kuzeni İlker’in vakitlerini nasıl geçirdiklerini anlatırken ağızları kulaklarına varıyor. Izgara yapıyor, yemek yiyor ve tabii top oynuyorlarmış. Onlar da denizden uzak yaşadıkları için Bostancı sahilinde geçirdikleri süreden farklı bir keyif aldıklarını gizlemiyorlar.

Hava kararmaya başladığında bile insanlar sahile akın etmeye devam ediyor. Bu kez ızgaraların ve mangalların yerini nargilelerle tavla takımları alıyor. Bostancı sahilinde güvenlik açısından bir endişe yok. Ailelerin bir arada olması suç unsurunu sahilden uzak tutuyor. Sanırız, gençleri de, çünkü gençlerden oluşan arkadaş grupları pek ortalarda görünmüyor.

Bostancı’dan birkaç durak sonra vardığımız Caddebostan sahilinde ise bambaşka bir kitle ile karşılaşıyoruz. Bostancı’da gözlerimizin aradığı gençler burada. Birçokları için kent içi yaşamında var olmayan özgürlük Caddebostan’da deniz kıyısındaki banklardan ağaçların arasına gizlenmiş çimenlere kadar yayılıyor. Genelde gençlerin uğrak yeri olan sahil, plajın açılmasıyla, farklı kesimlerden insanlar tarafından da sık sık ziyaret edilir olmuş. Plajın açıldığı ilk günlerde, “donla, pantolonla denize giriyorlar, ortalık yerde mayolarını değiştiriyorlar” eleştirilerine maruz kalan bu kitle hakkında Caddebostan müdavimleri ne düşünüyordu acaba?

Haftada bir sahile uğrayan Gülnur Ürgüpoğlu, taciz edilmediği sürece plaja gelenlerin kendisi için sorun olmadığı görüşünde. Ancak kendisini rahatsız eden laf atma, gözle taciz gibi olaylardan şikâyetçi. Arkadaşı Ceylan Ertem de Ürgüpoğlu’na katılıyor. O da şortuyla bisiklete bindiği zaman sıkıntı yaşamış. “Maganda ya da kıro, adı neyse onların, insanları rahatsız etmesi hiç hoş değil, bu durum erkekler için sıkıntı yaratmadı, ama kadınları birçok şeyden alıkoydu” diyor. Ona göre etrafta oturan orta ve üst tabaka insanların aşağılayıcı tavırları da aynı şekilde rahatsız edici. Gençler plajdan daha çok çimenlerde oturmayı, gitar çalıp şarkı söylemeyi, arkadaşlarıyla muhabbet ederek içki içmeyi tercih ediyorlar. Bir de tabii emekliler var. Onların mekânı banklar, ama gençlere karıştıkları da yok. Bazısı spor yaparak zinde kalmaya çalışırken, çoğunluk banklarda arkadaşlarıyla muhabbet ediyor. 1962 yılından beri Caddebostan’da oturan emekli subay Ersin Görüş, sahilde son yıllarda var olan yapılanmadan memnun, “Burası oturulabilecek, gezilebilecek bir yer haline geldi” diyor. Ancak insanların sahile yeteri kadar sahip çıkmamasından şikâyetçi.

Aileler Bostancı’da, gençler ve genç kalanlar Caddebostan’da. Ancak Asya Yakası’nda birkaç yıl öncesine kadar ikisinden de çok daha popüler olan bir sahil vardı: Moda sahili. Şimdi oranın durumu ne mi?

Moda sahilini anlatmadan önce kısa tarihine göz atmakta fayda var. Sahilin birinci kısmı, 90’lı yıllarda özellikle Akmar Pasajı’na “takılan” gençlerin sıklıkla ziyaret ettiği bir yerdi. Haftanın hemen her günü görüntü ve hareketleriyle “Türk örf ve âdetlerine ters düşen” bu alt kültür kitlesinin toplandığı “Aygır” isimli dalgakıran, sık sık polis tarafından basılırdı. Satanist olaylarının gündeme oturmasından sonra, Aygır kapatıldı. Şimdi ise üstünde arıtma tesisi yükseliyor. Artık Moda sahili çok daha sakin bir yer. Ancak sahili terk etmemekte direnen tek tük gençlere bakış aynı. 26 yaşındaki Kasım Yılmaz, hafta sonları sahile uğrayanlardan. Özellikle pazar günleri insanların rahat bir ortamda bulunmasının hoşuna gittiğini söylüyor. Memnun olmadığı bazı şeyler de var. Polislerin yoldan geçerken kendisini süzmesi, Yılmaz’ı rahatsız ediyor, ama polislerin sahilde olmasının her şeye karşın iyi olduğunu da söylüyor. Anlaşılan kafası bir hayli karışık, “satanist” ve “kıl kuyruk” diye tanımladığı tiplerin dengesiz hareketleriyle çevreye rahatsızlık verdiklerini ve aileleri kaçırdıklarını söylüyor. Onlardan hoşlanmama nedenini, “Çünkü tipleri bozuk, dudaklarının altında klips midir nedir onlardan var, vücutlarının her tarafı dövme, burada kendi kendilerine birtakım triplere giriyorlar” diyerek açıklıyor. Görülen o ki, insanlar için “öteki”ler her yerde. Sahil, girişteki lokantaları, çay bahçeleriyle, diğerlerinden bir hayli farklı. Hâlâ çimlerde oturup muhabbet eden gençleri ve kayalıklarda sevgilileriyle oturanları görmek mümkün. Ancak eskiden Moda sahilinde gezenler artık pek görünmüyorlar.