Yatırımın Kilit Faktörü Hangisi?

EAA tarafından hayata geçirilen Zorlu Center'ın Performans Sanatları Merkezi'nde gerçekleşen "Yatırım'da Mimari Tasarım'ın Rolü" paneline; özel sektörden yatırımcı ve gayrimenkul geliştirme uzmanlarının yanı sıra, kamu adına inisiyatif üstlenerek mimari tasarımın öne çıktığı projelerin gerçekleşmesine olanak sağlayan belediye başkanları da katıldı. Konuşmacılar, kendi perspektiflerinden başarılı bir yatırımın kilit faktörünü yorumladılar.

Performans Sanatları Merkezi'nin ana salonunda düzenlenen etkinliğin açılışında konuşan Emre Arolat, "Türk mimarlığı açısından önemli olduğunu düşündüğümüz bu yerde biraraya gelmekten mutluyuz" diyerek, açış konuşması için Zorlu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu'yu kürsüye çağırdı.

Zorlu: Sanayiyle uğraşırken, bir de güzel bir semt yapalım dedik

Zorlu Center'ın kendisi için bir hayal olduğunu ifade eden Ahmet Nazif Zorlu, "Bugün benim için çok önemli bir gün çünkü mimarlarla birlikteyim. Sanayiyle uğraşırken, bir de böyle güzel bir semt yapalım, eser bırakalım dedik. Böyle bir salonu Türkiye'ye kazandırdığımız için de çok mutluyum. Bu ülkenin geleceğine imza atmak. Bizim hayallerimize en yaklaşan proje EAA'nın projesi oldu. Toplam 2,5 milyar dolar yatırımla hayata geçirdiğimiz Zorlu Center, başarısını ödüllerle de taçlandırdı." dedi.

Arolat: Röportajdan aldığım cesaretle yarışmaya katıldım

Yatırımcısına cevaben yeniden söz alan Arolat, Zorlu Center yarışmasının şartnamesini aldıktan sonra kafasındaki bulutların dağıldığını belirterek; "Ahmet Bey'in röportajından da aldığım cesaretle yarışmaya katılma kararı aldım. Şu anda bazı eksikleri olsa da yavaş yavaş bunlar da tamamlanacak. Zorlu Center, mimar olarak çok memnun kaldığım bir proje." dedi ve yapıya dair rakamsal verileri paylaştı.

Zorlu Center Performans Sanatları Merkezi'nde toplanmalarının nedenini; "EAA monografisi alıştığımız tipte bir kitap değil. Türkiye'deki bir mimarlık ofisinin monografisi ilk defa uluslararası bir yayınevi tarafından bu kadar yaygın bir şekilde basıldı. Zorlu Center yarışmasının düzenlenmesinde  büyük rol oynayan Süha Özkan, monografide de bize önayak oldu." diyerek sözü Özkan'a bıraktı.

Özkan: Mimarlar başkalarının parasıyla kendi eserlerini hayata geçirir

Zorlu Center yarışması düzenleme kurulu üyesi ve EAA monografisi editörü Süha Özkan, 'Context and Plurality' başlıklı kitabın hazırlık sürecini aktarırken; "Yıllar önce Sedad Hakkı Eldem için bir monografi yapmıştık. Ama yaşayan bir mimar için monografi hazırlamak bir yayınevi için gerçekten büyük risk. Bu anlamda, mimara yaşattığı gururdan ötürü Rizzoli'yi tebrik etmek lazım." dedi. Mimarların başkalarının parasıyla kendi eserlerini hayata geçirdiklerini vurgulayan Özkan; "Bir bakıma da doğrudur. Bu panelde yer alan işverenler bu nedenle de çok önemli." diyerek sözlerini tamamladı.

Zorlu Center'ın proje sürecinin ve EAA monografisinin hikayesinin aktarıldığı konuşmaların ardından, 'mimari tasarım' konusunun yatırımcılar açısından ne anlama geldiğinin tartışıldığı panele geçildi. "Mimarlar işverenin parasıyla kendi eserini veriyor olabilir ama işi sahiplenip, elini taşın altına koyan işverenler de var" diyen Emre Arolat, panelistleri tek tek tanıttı. 

Konuşmaların özeti şöyle:

"İyi proje geliştiremezseniz araziyi mundar etmiş olursunuz"

Aziz Torun (Torunlar Grup Yönetim Kurulu Başkanı)
İnşaata başladığımız dönemde mimarın adı yoktu. Projeler inşaat mühendislerine yaptırılıyor, imzayı onlar atıyordu. 'Sat-yap'çılık kurumu gelişmişti. Bir projeyi satmadan yenisini yapamıyordunuz. Bugün mimarlık, kısıtlı arazi olan bir ülkede önemli hale geldi. Şu anda inşaat sektöründe Çin'den sonra ikinci sıradayız. Ama bu daha çok müteahhitlik anlamında, gayrimenkul geliştirme ise Türkiye için yeni bir kavram.

Amerikalılar geliştirme konusunda 3 faktöre dikkat çeker; lokasyon, lokasyon, lokasyon. Gerçekten de yatırımcı için en önemli faktör lokasyondur. İyi bir proje geliştiremezseniz araziyi mundar etmiş olursunuz. Ülke olarak, gayrimenkulü pazarlaştırmanın henüz çok başındayız. Bunu menkulleştirerek pazarlamamız gerekiyor. Yatırımcılar olarak, geleceğin taleplerine cevap veren projeler geliştirmeliyiz. Mimarın genelde bir formülü oluyor. Müşteri olarak 'Şunu denesek' dediğinizde size direnç geliştiriyor. Yatırımcıyı asıl yoran bu.

"Tüketiciyi unuttuğumuz projelerde başarısız olduk"

Hakan Kodal (Krea Grup İcra Kurulu Başkanı)
Bundan 15 yıl önce, İstanbul İstanbul projemiz ile Emre Arolat'ın bir paneline katılmış, mimar-yatırımcı ilişkisini konuşmuştuk. Daha sonra Evidea'da birlikte çalıştık. Projenin bir noktasında mimarlar (Emre Arolat, Nevzat Sayın, İhsan Bilgin) ile aramız gerilmişti. 2008'de Krea Grup'u kurduk. Karayolları arazisine talip olmayı düşünüyorduk ama iyi ki çekilmişiz çünkü Zorlu'nun vizyonunu getiremezdik. Bu ölçekte bir performans merkezi yapmak, fizibilite odaklı yatırımcının işi değil. İstanbul'a katkı peşinde bir cesaret işi.

Yaratıcılık-yatırım ilişkisinde 3 önemli oyuncu; mimar, yatırımcı, tüketici. Dengeyi kurma görevi ise mimarın. Bir yatırımcı olarak mesajım; tüketiciyi iyi anlayalım, yaratıcığa önem verelim, yatırımcı tüketici dengesini koruyalım. Şu ana kadar gerçekleştirdiğimiz projelerde başarısız olan örneklerin hep, tüketiciyi unuttuğumuz projeler olduğunu gördüm. Bunu bir de yaratıcılık ile taçlandırırsanız, başarılı olursunuz.

"Kamuda toplum adına yatırım yapıyoruz"

İsmail Kavuncu (Eyüp Belediye Başkanı)
Yatırımcılık konusunda her iki tarafta (kamu/özel sektör) da görev aldım. Kamuda, toplum adına yatırım yapıyoruz. Beğeni anlamında herkesi ortak bir paydada buluşturmaya çalışıyoruz. Eyüp ilçesinde nikah salonu ve kültür merkezine ihtiyaç vardı. Haliç bir kültür havzasına dönüşmeye başladığından, buraya yakışan bir proje elde etmek istedik. EAA ile yaptığımız işbirliğinin sonucundan memnunuz."



"Bir şehir efsanesi gerçek oluyor"

Mehmet Gönenç (Bergama Belediye Başkanı)
Zengin kültürel birikime sahip Bergama'da, bu kente yakışmayan bir kimliksizlik söz konusu. Biz de kentin genetik yapısından yola çıkarak bir kültür merkezi yapmak istedik. Gazetedeki röportajını okuduktan sonra Emre Arolat'ı Google'dan aratıp kendisine ulaştım. Yeni Bergama Kültür Merkezi, tam anlamıyla Bergamalı bir yapı olacak. Son üç dönemdir sürekli gündeme gelip bir türlü gerçekleştirilemeyen kültür merkezi konusu, adeta bir şehir efsanesine dönüşmüştü. Umarım projemiz en kısa zamanda tamamlanacak. Tabii bittiğinde halka binada neden sıva olmadığını vs. anlatmamız gerekecek.  

"Müze-otel, Antakya topraklarına bir katkı"

Necmi Asfuroğlu (ASF Otelcilik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı)
Geriye dönüp baktığımızda, Antakya Müze-Otel'in kârlı bir yatırım olduğu söylenemez ama büyüdüğümüz topraklara ve bölge halkına katkımız olsun istedik."

"Yatırımın en büyük girdisi, tasarım"

Ömer Egesel (Tekfen Emlak Geliştirme Yatırım A.Ş. Genel Müdürü)
Tekfen olarak tasarımı, gayrimenkulün en önemli girdisi olarak görüyor ve işe katkı koyan ekiplerle çalışmaktan keyif alıyoruz.

"Emsalden kurtulmadan tasarımı konuşamayız"

Ömer Yılmaz (Arkitera Mimarlık Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı)
Yapılı çevrenin projelendirilmesinde mimar, 2000'li yıllara kadar tanrı rolündeydi. Bugün, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın  mimarlık ile hiçbir alakası yok. Ülke gerilim ortamına gittikçe, fiziksel çevre aktörlerinin de arası geriliyor. Öncelikle rant konusunda 'barış' sağlanması gerekiyor. Öte yandan yatırımcı da kapalı konut yerleşimlerinden (gated community) çıkıp, kent için birşeyler geliştirmeli. İmarın siyaseti finanse etmesinin önüne geçilmeden, emsalden kurtulmadan tasarımı konuşamayız.