|
BR>
 Seyfi Arkan
(1904-1966) Hakkında
Seyfi Arkan, 1904 yılında Üsküdar’da
dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet döneminin önemli modernist mimarlarından biri
olarak anılan Arkan, profesyonel mimarlık hayatının en etkin dönemi olan 1930–40
yılları arasında pek çok farklı projeye imza atmış ve bu yapılarında Batılı
anlamda modern bir çizgi tutturmaya özen göstermiştir. Sade üslubunun yanısıra
yapılarında öne çıkan mekânsal kurguların ve malzemelerin zenginliği ile
Türkiye’nin belki de ilk çağdaş mimarlık örneklerine imza atmıştır. Hakkında pek
fazla belge ve araştırma bulunmayan Arkan’ın sıkça bahsedilen en bilindik
özelliği, Atatürk ile kurduğu yakın ilişki ve aynı dönemlerde hem Güzel Sanatlar
Akademisi’nde hem de mimarlık ortamında bulunan Sedad Hakkı Eldem ile yaşadığı
kişisel ve mesleki gerilimdir.
Seyfi Arkan’ın mimarlık eğitim hayatı
Galatasaray Lisesi’nin orta kısmını tamamladıktan sonra kayıt olduğu Sanayi-i
Nefise Mektebi ile başlar. Zeki Sayar, Şevki Balmumcu, Burhan Arif ve Sedad
Hakkı Eldem ile aynı dönemde Akademi’de mimarlık eğitimi gören Arkan, o dönem
Akademi’de ders veren iki hocadan Vedat Tek’in (diğeri Mongeri) grubuna
katılmıştır. Öğrencilik hayatı sırasında İdare-i Fenniye adıyla bilinen bir
şirket için çalışarak detay çizimleri ürettiği bilinen Arkan’ın, 1928 senesinde
Akademi’den mezun olarak, 1929 senesinde kazandığı Çanakkale Şehitleri Abidesi
Yarışması’nda aldığı derece sayesinde Almanya’ya gönderildiği bilinmektedir.
Berlin’de Technische Hochschule’ye konuk öğrenci olarak katılan Arkan, bir
yandan da Hans Poelzig’in atölyesinde çalışmıştır.
1933 senesinde Türkiye’ye
dönen Seyfi Arkan, aynı sene Akademi’de Celal Esat Arseven’in yanında şehircilik
dersleri vermeye başlamış ve Mısır Krallığı Hanedanı’ndan Nermin Hanım ile
evlenmiştir. Mimarın Türkiye’ye döndükten sonra tasarladığı bilinen ilk yapısı
Suadiye’deki İhsan Sami Garan Villası’dır. Aynı sene Ankara’da yapılacak olan
Hariciye Köşkü için açılan kısıtlı yarışmayı kazanan Arkan, bu sayede hem
Ankara’da bürokratlar çevresinde tanınmaya başlamış, hem de Atatürk ile belirli
bir yakınlık kurma şansına erişmiştir. 1933–34 yıllarında inşa edilen Hariciye
Köşkü’nden hemen sonra Florya Deniz Köşkü tasarımı da Arkan’a verilmiştir.
Arkan’ın profesyonel mimarlık hayatındaki en verimli yılları olan 1930–40
yılları arasındaki on senelik dönemde; Gümüşsuyu’nda inşa edilen Üçler
Apartmanı, Makbule Atadan Villası (Çankaya Camlı Köşk), Suadiye’de Salih Bozok
Villası, Taksim Talimhane Apartmanı gibi yapılarının yanısıra, katıldığı
Sümerbank Genel Müdürlük Binası, TBMM Binası gibi pek çok yarışmada aldığı
ödüller de bulunmaktadır. Arkan’ın çağdaş tutumu, üzerinde çalıştığı projelerin
çeşitliği üzerinden de izlenebilir. Türkiye’nin öncü sosyal konut örneği olan
Zonguldak Üzülmez ve Kozlu-Kılıç işçi sitelerinin yanısıra pek çok kent ve
kasaba için hazırlanmış yerleşim planları, tip konut çalışmaları Türkiye’nin
içinde bulunduğu döneme ait sosyal ve ekonomik durumun da göstergeleridir.
Hariciye Köşkü ve Makbule Atadan Villası için tasarladığı mobilya ve aydınlatma
elemanları ise, onun bu çok yönlü mimarlığının önemli örneklerini
oluşturmaktadır.
1940’lı yıllardan sonra hem kişisel hem de profesyonel
hayatında bir kırılma yaşayan Arkan, bu dönemde ilk eşinden ayrılmış, ülkede baş
gösteren ulusalcılık akımları ve değişen siyasi rejim karşısında mevcut işveren
profilini de yitirmiştir. Bu dönemden sonra oldukça azalan mimari üretimi
mimarın hem maddi hem de manevi anlamda çöküşüne neden olmuştur. Bu dönemde
kendisine sipariş edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası
gibi prestijli projelerin de iptal edilmesinden sonra kariyerinde hızlı bir
düşüşe geçen mimar, meslek hayatını Elmadağ’da K Han’da bulunan ofisini zorlukla
ayakta tutmaya çalışarak sürdürmüştür. Bu düşüş döneminin sonucunda 15 Temmuz
1966 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını
kaybetmiştir. Borcundan dolayı mahkeme kararıyla tasfiye edilen bürosunda
bulunan mimara ait çizimler ve belgeler de bu şekilde tarihe
karışmıştır.
|
Sergiler
