Arkeologları İsyan Ettiren Sit Kararı

Antalya’daki tarihi Aspendos Tiyatrosu’nun yanı başında, sit alanı içinde, organizatör Mustafa Erdoğan’a Aspendos benzeri bir gösteri merkezi inşa etme izni verilmesine tepkiler sürerken, Koruma Yüksek Kurulu tartışılacak bir ilke kararı aldı. Yeni karara göre artık arkeolojik sitleri tüzel kişiler kullanabilecek. Arkeologlar, uluslararası anlaşmalara aykırı olduğunu belirttikleri bu karara isyan etti. Toplam 25 bin metrekarelik bir alana kurulan, 1300 metrekarelik sahnesiyle dünyanın en büyük sahneleri arasına giren ve 4500 kişinin aynı anda konser izleyebildiği Aspendos Arena, arkeologların büyük tepkisini çekmişti.

Kullanım hakkı

Bina, 3. derece arkeolojik site müze kazısı yapılmadan, Antalya Koruma Kurulu’nun izniyle ilke kararlarına aykırı olarak yapılmıştı. Bu uygulamanın üzerinden 2 ay geçti. Koruma kurullarının aldığı kararlara yön veren, bir anlamda kurulların anayasası niteliği taşıyan yeni bir ilke kararı daha çıkarıldı. Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu’nun 745 sayılı ilke kararıyla Erdoğan’ın Aspendos Arena’sı yasal hale geldi.

Yeni ilke kararında şöyle deniliyor: “Ören yerleri ve ören yerlerinde  bulunan arkeolojik taşınmaz kültür varlıklarının, koruma bölge kurulunca uygun bulunan koruma amaçlı imar planı, çevre düzenleme projesi dahil her ölçekteki projeler doğrultusunda, yönetim alanı ve yönetim planı göz önünde bulundurularak, varsa kazı başkanı, yoksa müze müdürlüğü görüşlerini almak suretiyle, özel protokol maddeleri oluşturularak bakım, onarım, restorasyon ve değerlendirilmesi amacıyla, ziyaretçilere açık olmak üzere tüzel kişilere 5225 ve 5228 sayılı kanunlar kapsamında kullandırabilecek.”

Arkeologlar, bu kararın uluslararası sözleşmelere aykırı olduğunu belirtti. Aynı zamanda ilke kararı alan Koruma Yüksek Kurulu’nda arkeolog olmamasını eleştiren arkeologlar, kararın uygulamada arkeolojik sitlerin yağmalanmasına zemin hazırlayacağını savundu.

Karara tepki

Arkeolog Prof. Numan Tuna, “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO), Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (İCOMOS) kararları ve uluslararası sözleşmeler sitlerin tüzel kişilere açılamayacağını net bir şekilde ortaya koyuyor. İlke kararları bunlara ters düşemez. Bu karardan geri adım atılması gerekir” dedi. Türkiye Arkeolojik Yerleşimleri Proje Koordinatörü Arkeolog Oğuz Tanındı da kararı, ören yerlerini tüzel kişilere pazarlamak olarak değerlendirdi. Tanındı, “Tarihi eserleri, yalnızca bir rant alanı olarak gören tüzel kişilere payda sağlayacak bu ilke kararı, durumu daha da karıştıracaktır” diye konuştu.