Bakanlık ve DSİ'den İtiraf!

Raporda çevre örgütlerinin protesto ettiği, dikkati çektiği tüm unsurlar bir bir yer aldı: Mevcut HES inşaatları nedeniyle ormanlarda büyük tahribat oluştu. Dere yatakları doldu. Cansuyu yetersiz. Balıklar unutuldu. Fotoğraf: Hızır HACISALİHOĞLU / AA

Çevre ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri (DSİ) yetkililerinin Rize'deki vadilerde inceleme yaparak hazırladığı rapor, çevrecileri haklı çıkardı: Hidroelektrik santrallar (HES) doğaya büyük tahribat verdi!

Vadilerde yapımı süren hidroelektrik santral inşaatlarını yerinde inceleyen Çevre ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri yetkililerinin hazırladığı raporda, ‘doğada büyük tahribatlar oluştuğu’ görüşüne yer verildi. HES inşaatlarının her ay denetlemesi için oluşturulan kurul da, doğayı tahrip eden 15 enerji şirketine 513 bin lira para cezası kesti.

Rize’deki vadilerde yapımı süren hidroelektrik santral (HES) inşaatlarını inceleyen Çevre ve Orman Bakanlığı ile DSİ yetkilileri, mevcut durum ve alınacak önlemlerle ilgili rapor hazırladı. Yetkililerin hazırladığı ve doğada büyük tahribatlar oluştuğu görüşüne yer verilen rapor çevreci kuruluşların bugüne kadar öne sürdüğü iddiaları da doğruladı.

Raporda şöyle denildi:

“Mevcut HES inşaatları nedeniyle açılan su iletim tünelleri ve cebri boruların geçtiği alanlardaki hafriyatların gelişigüzel eğimli arazilere bırakılmasıyla orman alanlarında büyük tahribatlar oluştu. Dere yatakları doldurularak, su akım rejimi ve kalitesi olumsuz etkilenmektedir. Yapılan çalışmalarda gerekli tedbirler alınmadığı için çevre kirliliği oluştu, işletmeye geçmiş tesislerde dere yatağına bırakılacak ihtiyaç suyunun yetersiz, balık geçitlerinin de hiç yapılmamış ya da uygun inşa edilmediği görüldü.”

Alınması gereken önlemler

Raporda yapımı devam eden hidroelektrik santrallar için alınması gereken önlemlerden bazıları şu şekilde sıralandı:

1- Projelerin sürdüğü alanlarda DSİ ile Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Tarım Müdürlüğü yetkililerinden oluşan bir kontrol kurulu oluşturulmalı, inşaatlar her ay düzenli olarak denetlenmeli.
2- HES projelerinde dereye bırakılacak can suyunun kontrolü amacıyla dere yataklarına debi ölçer cihazı konulmalı. Bu cihaz verileri düzenli olarak takip edilmeli, cihaz yerleştirmeyen şirketlere de cezai işlem uygulanmalı.
3- Bundan sonra havza değişikliği teklif edilen projelere sıcak bakılmamalı. Dereler, havzasında akarak değerlendirilmeli. Kanal tipi planlanan projelere tünel tipi proje önerilmeli, bu projenin uygun olmaması halinde de o bölgede HES yapımından vazgeçilmeli.
4- Balık geçitleri ile ilgili uygulamalar projelerde yer almalı ve uygulanmasında hassas davranılmalı.
5- Dere yataklarına bırakılacak can suyu miktarı, son 10 yılın ortalamasının yüzde 10’u olmalı.
6- Enerji nakil hatlarında öncelikle mevcut hatlar kullanılmalı, bunun mümkün olmadığı durumlarda, her projeden bir hat çekilmesi yerine bütün havzayı geçen ve tesislerin bu hatta bağlandığı bir iletim hattı projelendirilmeli.
7- EPDK proje sahiplerinden gerekli taahhütleri almalı ve uymayanlara gerekli yaptırımlar yapılmalı.
8- Proje sahipleri işe başlamadan önce kontrol kuruluna bilgi vermeli ve bilgi vermeden işe başlamamalı.

Bu arada oluşturulan HES Kontrol Kurulu’nun yaptığı denetimlerde, doğayı tahrip eden ve gerekli önlemleri almayan 15 enerji şirketine 513 bin lira para cezası kesildi. Rize Çevre ve Orman Müdürü Sabit Kandemir, oluşturulan kurulun bundan böyle her ay inşaat sahalarında denetim yapacağını belirterek, doğayı tahrip eden çalışmalara karşı gerekli cezai yaptırımların uygulanacağını söyledi.