‘Boya’cıların Yüzü İkinci Yarıda Gülecek

Dünyada boya üretimi günümüzde 29,4 milyon ton civarında. Boya pazarının büyüklüğü ise 71,7 milyar dolara ulaşmış durumda. Sektörün dünya çapında önümüzdeki beş yılda yıllık ortalama yüzde 5 büyüyeceği tahmin ediliyor. Boya pazarının 2011 yılında 35 milyon tonluk üretim miktarına ve 92 milyar dolarlık pazar büyüklüğüne ulaşması bekleniyor. Bu pazarda ilk sırayı yüzde 38’lik pay ile Amerika ülkeleri alırken, bu ülkeleri yüzde 36 ile Asya-Pasifik ve yüzde 26 ile Avrupa ülkeleri izliyor.

Türk boya sektörü ise sektörel yapısı ve gücü itibariyle Avrupa’nın altıncı büyük boya üreticisi konumunda. Sektörün toplam üretim kapasitesi yıllık yaklaşık 800 bin tona ulaştı. Kapasite kullanım oranı ise yüzde 65 düzeyinde. Türk boya sanayisinin bu ölçek içinde dünya pazarlarından aldığı pay ise yüzde 2 dolayında. Bu sektörde ülkemizde 20 civarında büyük ölçekli ve gelişmiş üretim teknolojisi yapısına sahip işletme faaliyet gösteriyor. Küçük ve orta ölçekli boya üreticisi sayısı ise 600’e yakın. Sektörün kayıt dışı üretim miktarının ise toplam boya üretim hacminin yaklaşık yüzde 15-20 oranına ulaştığı tahmin ediliyor. Yıllık boya üretiminin yaklaşık yüzde 80’i büyük ve orta ölçekli kuruluşlar tarafından gerçekleştiriliyor.

İKMİB (İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği) Başkanı Murat Akyüz, Türk boya sektörü üretimi 2003 yılında bir önceki yıla göre yüzde 8 artış göstererek 452.5 bin tona, 2004 yılında ise yaklaşık 500 bin tona ulaştığını söylüyor. 2005 yılındaki toplam üretim miktarı 530 bin ton, 2006 yılında ise 560 bin ton olarak gerçekleşti. Boya sanayimiz 2007 yılında yaklaşık yüzde 3’e yakın büyüme göstererek, toplam üretimini 580 bin tona yükseltti. 2008’de ise sektör yaklaşık yüzde 4 büyüyerek, üretimini 600 bin tona ulaştırdı.

Ülkemizde boya tüketiminin, kullanım alanlarına göre dağılımı ise şu şekilde gerçekleşiyor: İnşaat boya ve vernikleri yüzde 55, ahşap mobilya boyaları yüzde 15, deniz boyaları yüzde 3, otomotiv boyaları yüzde 9, metal boya ve vernikler yüzde 9, toz boya yüzde 7 ve diğer boyalar yüzde 2.

İKMİB Başkanı Akyüz, ülkemiz boya üretiminin yaklaşık yüzde 10’unun ihraç edildiğini belirtiyor. Ağırlıklı ihracatın ise dekoratif boyalarda gerçekleştiğini söylüyor. Boya vernik, macun ve diğer sanayi boyalarının son yıllarda önem kazanmaya başladığının altını çiziyor.

Son 10 yıllık dönemde boya sektörü ihracatı yüzde 200 artış gösterdi. 1995 yılında 57 milyon dolar olan ihracat, 1998 yılında 100 milyon dolara yükseldi. Ancak 2000 yılında yaşanan kriz nedeniyle 87 milyon dolara düştü. Türk boya sektörünün ihracatı 2004-2008 yılları arasındaki beş yıllık dönemde yüzde 159,8 bir büyüme kaydetti. Sektör 2008 yıl sonunu 460 milyon dolarlık ihracatla kapattı.

Yaşanan dünya çapındaki kriz ise 2009 yılının ilk iki ayında geçen yıla göre ihracatta gerileme yaşanmasına neden oldu. Yaşanan dünya çapındaki kriz 2009 yılının ilk iki ayında geçen yıla göre ihracatta gerileme yaşanmasına neden oldu. 2008 yılının ocak ve şubat aylarında 40 milyon 450 bin kilogram boya ihracatı gerçekleştirirken, bu yıl aynı dönemde 30 milyon 900 bin kilogram ihracat yaptık. Değer olarak ise geçen yıl bu dönemde 61 milyon 315 bin dolarlık ihracat yaparken, bu yıl 44 milyon 738 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Sektörümüz 2008 yıl sonunu 460 milyon dolarlık ihracatla kapattı. Murat Akyüz, boya sektöründe yılın ikinci yarısından itibaren bir canlanma beklediğini, 2009 sonunda ise ihracatın önceki yıla göre yüzde 20 civarında gerileyeceğini tahmin ettiğini söylüyor. Sektörün 2010’da ihracat hedefi ise 600 milyon dolar.

Türk boya ihracatı ağırlıklı olarak Doğu Avrupa, Orta Asya, Ortadoğu Ülkeleri ve Türk Cumhuriyetleri’ne yapılıyor. Sektörün başlıca pazarları arasında Rusya, Romanya,  Azerbaycan-Nahcivan, Ukrayna, Kafkasya, Balkan Ülkeleri, İsrail ve İran yer alıyor. Son iki yıllık dönemde Irak ve Ortadoğu pazarı giderek büyüyor.

Türk boya sektörü bugünkü gelişmişlik düzeyi ile başta AB olmak üzere yakın pazarlar dikkate alındığında gelişim düzeyi artan bir sektör olarak ortaya çıkıyor. Ülkemiz boya sektöründe, teknolojik yapısı ve üretim kapasitesi ile önemli bir bölgesel güç olma durumunda. Sektör yıllık 2 milyar dolarlık sektörel bir katma değer yaratıyor ve doğrudan ve dolaylı istihdamla birlikte 200 bin kişilik bir işgücü alanını kapsıyor. Boya sektöründe giderek artan teknolojik yatırımlar sonucu Ar-Ge yatırımları da önem kazanıyor ve toplam kalite anlayışı ile bütünleşiyor.

Türkiye’deki kentleşme süreci ile birlikte başlayan ekonomik değişim ve yaşam kalitesinin artması sürecinden, başta inşaat sektörü ile beraber boya ve yan sanayilerin üretimlerinin de olumlu etkilemesi bekleniyor. Ülkemiz boya alanında, özellikle AB ülkeleri kökenli yabancı sermaye yatırımcılarının yeni üretim alanı olma özelliğini sürdürüyor. 

Özellikle Batı Avrupa’da doygunluğa ulaşan boya pazarında düşük büyüme oranları ve yüksek maliyetlerle çalışmak zorunda olan çokuluslu boya üreticilerinin, yeni yatırımlarını AB’ye yeni üye olan Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine ve AB entegrasyonuna adım atan Türkiye’ye kaydırdıkları belirtiliyor. Bu gelişimin yanında Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yakınlığı nedeniyle bu ülkelere yönelik ihracat için önemli bir üretim potansiyel olan merkez ülke konumunda yer alıyor.