Bütün Yollar Ayrılık Çeşmesi’nde Kesişecek

b>Osmanlı padişahlarının ordusuyla Anadolu seferine çıkarken, hacı adaylarının Bağdat’a hareket ederken ailelerinden koptukları nokta olduğu için “Ayrılık Çeşmesi” olarak adlandırılan tarihî çeşme, 407 yıl önceki kimliğine geri dönüyor. Marmaray ve E-5’ten gelen Anadolu Ray’ını kullanan yolcular, Ayrılık Çeşmesi’den Üsküdar, Kadıköy, Kartal, Ümraniye veya Gebze’ye doğru gidebilecek.

Türkiye’nin yüzyıllık rüyası ve tarihî İpek Yolu’nun Avrupa ile Asya kıtalarını birleştiren Marmaray Projesi ayrıca, tarihî bir geleneğin canlanmasına aracı olacak. Proje kapsamında inşası devam eden Ayrılık Çeşme İstasyonu’ndaki tarihî çeşme, eski günlerine geri dönüyor. Çeşme, İstanbul’un, hatta Kadıköy’ün en eski tarihî yapılarından biri. Osmanlı padişahlarından 4. Murat tarafından 1600 yılında yaptırılan çeşme, adını yanındaki Ayrılık Mezarlığı’ndan alıyor.

Çeşmenin tarihteki yeri, Osmanlı padişahlarının ordusuyla Anadolu seferine çıkarken, hacı adaylarının ise Bağdat’a hareket ederken sevdiklerinden ayrıldığı nokta olarak biliniyor. Çeşme, günümüzde Marmaray, Kadıköy-Kartal Raylı Taşıma Sistemi’nin tamamlanması ve Ümraniye raylı sisteminin hayata geçirilmesiyle, yine ‘ayrılık noktası’ olacak.

Çeşmenin yeri değiştiriliyor
Marmaray Projesi kapsamında, Gebze istikametinden gelen yolcular, Ayrılık Çeşme İstasyonu’ndan Kadıköy, Üsküdar veya Ümraniye’ye gidecek. Halkalı ve Sirkeci yönünden gelen yolcular yine bu noktadan Kadıköy ve Ümraniye’ye gidecekleri gibi Gebze hattından Anadolu’ya devam edebilecekler. İnşaatı devam eden Kadıköy-Kartal Raylı Taşıma Sistemi ise E-5 güzergâhından gelerek Ayrılık Çeşme İstasyonu’nda Marmaray ile birleşiyor. Projesi tamamlanan ve ihale aşamasına gelen Ümraniye Raylı Sistemi de yine bu istasyondan başlıyor.

İstasyondaki çalışmalar hızla devam ederken, Kadıköy-Kartal Raylı Taşıma Sistemi üzerinde bulunan Ayrılık Çeşmesi’nin taşınması da gündemde. Söğütlüçeşme İstasyonu’ndan gelen yol, Yeldeğirmeni Mahallesi’nde kavis çizerek Ayrılık Çeşme İstasyonu ile birleşiyor. Adını istasyona veren tarihî Ayrılık Çeşmesi ise tam bu hat üzerinde bulunuyor. Bu kapsamda, çeşmenin yeri değiştirilirken, yine Ayrılık Çeşmesi Sokak üzerindeki 18 evin yıkımı tamamlandı. Çeşmenin hemen yanında bulunan ve sarayın ileri gelenlerinin defnedildiği mezarlığın bir bölümünün de yıkılması söz konusu.

Ayrılık Çeşmesi’nin yerinin değiştirilmesi çevre sakinlerini de kızdırmışa benziyor. En çok tepkiyi gösteren Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Bölge Temsilciliği oldu. Yönetim Kurulu Başkanı Arif Atılgan, İstanbul’un 2 bin 700 senelik şehir olduğunu ve altının üstünün, tarihî kalıntılarla dolu olduğunu hatırlatarak, “İstanbul’da bir şey yapılacaksa tarihî eserleri koruyarak yapılmalı. İstanbul’un tarihî değerinde kalmasını istiyoruz, yoksa 10 sene sonra tarihî yer kalmayacak. Marmaray Projesi kapsamında Ayrılık Çeşmesi’ni yerinden kaldırırsanız bir özelliği kalmıyor. Kayıtlarda, bu çeşmenin yanında geniş bir namazgâhı ve iki yalağı varmış. Yine yanından geçen Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın da en az 100 yıllık bir geçmişi var. İstanbul’un en eski ve kendini korumuş nadir sokaklarından biridir. Çeşmenin yeri değişecek, evlerden 18’i yıkıldı ve mezarlığın bir bölümü de sökülecek. Bunu yapmak yerine projede değişiklik yaparak, hem Marmaray hattını buradan geçirebiliriz hem de burasını, namazgâhıyla, mezarıyla, yalağıyla ve sokağıyla tarihteki eski kimliğine göre dizaynı yapılabilirdi. Ancak, proje hazırlanmış ve yapılacak bir şey yok. İstanbul 2010 yılı Kültür Başkenti olacak; ama biz kültürel değerlerimizi ortaya çıkaracağımıza yok ediyoruz.” diyor.