Denetleyen de Yapan da Sorunlu

Büyük deprem felaketinin nedenleri, ihmaller zinciri ve iktidarın önlem almaması tartışılmaya devam ediyor. Bunun yanında depremlerde sadece birkaç yıl önce yapılan ve hatta daha inşaat halindeki binaların dahi yıkılması ise gündem oldu.

İnşaatları 2001 yılına kadar ilçe belediyeleri denetliyordu. Ancak 2001’de yapı denetim şirketleri devreye alındı ve denetim sistemi değiştirildi. Özel yapı denetim şirketleri tarafından inşaatlar, özel yapı denetim laboratuvarları tarafından da inşaatlarda kullanılan beton ve demir gibi malzemeler denetlenmeye başlandı. Ancak yaşanan depremin ardından, yapı denetim laboratuvarlarında birçok testin yapılmadan yapılmış gösterildiği ve bu yönde evraklar hazırlandığı hatta bazı firmaların diploma dahi kiraladığı ifade edildi.

BirGün’den İsmail Arı’nın haberine göre; Kocaeli’nde bir yapı denetim laboratuvarında çalışan ve isminin açıklanmasını istemeyen bir inşaat teknikeri, “Piyasadaki birçok yapı denetim laboratuvarı inşaatlardaki malzemeleri test etmeden raporlar hazırlıyor. Üniversiteden mezun olduktan sonra birçok yere başvurdum. Başvurduğum yapı denetim laboratuvarı yetkilisi ‘biz seni işe almayalım ama sen bize diplomanı kirala’ dedi. Ardından bir laboratuvarda işe başladım. Şantiyelerde beton döküleceği zaman gidilip beton numunesi alınıyor. Ancak numune alanların eğitimli, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın belge verdiği insanlar olması gerekirken eğitimsiz isimler gidip alıyor; sonra bakanlığın belge verdiği isimler evraklara imza atıyordu.” dedi.

Gidip numune alınmıyor
İstanbul’daki yapı denetim laboratuvarında çalışan bir inşaat teknikeri de “Şantiyelere gidilerek kullanılan demirden numune alınması ve bu demirin teste tabii tutulması gerekiyor. Fakat bizim laboratuvarımızdan kimse şantiyeye gitmiyor. Çalıştığımız yapı denetim firması bize demir numunesi getiriyor. Bu demirin de testi yapılmıyor, yapılmış gibi gösteriliyor. Kopyala yapıştır, rastgele raporlar hazırlanıyor. Hatta laboratuvarımızın koordinatörü üniversite mezunu dahi değil. Bunlara itiraz edenlere de ‘sektör böyle, alışacaksın’ deniyor. Mesela yapı beton numunesi alınırken de usulsüzlük yapılıyor. Bu da ‘biz o müteahhiti biliyoruz, o yanlış iş yapmaz. Biz o beton santralını tanıyoruz, kalitesiz beton üretmezler’ şeklinde savunuluyordu.” diye konuşuyor.

Para kazanmak için…
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Yönetim Kurulu Sekreter Üyesi Özer Akkuş ise yaptığı değerlendirmede, “2019’a kadar müteahhit ile bu yapı denetim şirketleri ilişki içindeydi. Müteahhit kendisini denetleyecek yapı denetim firmasını seçiyordu. Burada sağlıklı denetim mekanizması kurulamadı. 2019’dan sonra havuz sistemine geçildi. Havuzdan müteahhitlere yapı denetim firması otomatik olarak atanmaya başlandı. Böylece müteahhitlerin firma seçmesinin önüne geçildi. Belli sorunları çözmesine rağmen yeterli olmadı. Yapı denetim firmaları yasal olarak yapı maliyetinin yüzde 1’ini denk gelen bir ücreti alabiliyor. Fakat emlakçılar dahi yasal olarak yüzde 3 gibi bir para alıyor sattığı daireden. Yapı denetim firmalarının idari kadro haricinde sadece 12 kişilik bir teknik kadro çalıştırması gerekiyor. Bu firmalar bir de yaptıkları işten para kazanmayı hedefliyor, ticari bir işletme mantığıyla iş yapıyorlar. Tüm bu nedenlerden dolayı diploma kiralama gibi mevzuata aykırı işler yapılıyor.” dedi.

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.

(Fotoğraf: AA)