En Küçük Sarsıntı Yıkım Getiriyor

Balıkesir Sındırgı’da meydana gelen 6.1’lik sarsıntı ve yarattığı etki fay hatları üzerinde bulunan ülkenin depremlere ne kadar hazırlıksız olduğunu bir kez daha ortaya koydu. 17 Ağustos 1999 Gölcük depreminin 26’ncı yıldönümüne günler kala yaşanan bu deprem, tek adam rejiminin milyonları kaderine terk ettiğini hatırlattı. Toplanan milyarlarca liralık deprem vergisine, kentsel dönüşüm ve afet yönetimi vaatlerine rağmen orta ölçekteki bir sarsıntı dahi yine yıkıma yol açtı. Geçen onca yılda riskli bölgelerdeki yapı stoku yenilenmedi, deprem toplanma alanlarının büyük kısmı AVM ve konut projelerine satıldı. Kentsel dönüşüm rant değeri yüksek bölgelerde yoğunlaştı, deprem kuşağındaki pek çok ildeki riskli binalar ise yerinde durmaya devam etti.

Rusya’nın Kamçatka Yarımadası’nda bölge tarihinin en büyük sarsıntısı olarak kayıtlara geçen 8.8 büyüklüğündeki depremde bir kişi hayatını kaybederken Sındırgı’da meydana gelen 6.1’lik sarsıntıda da yine bir kişi yaşamını yitirdi. Balıkesir dışında İzmir, Manisa, Bursa, Çanakkale, Uşak ve İstanbul’da da hissedilen depremde binalar çöktü, 29 kişi yaralandı.

BirGün’den İlayda Sorku’nun haberine göre; yurdun herhangi bir yerinde 6.0 ve üzeri şiddette deprem olduğunda can ve mal kaybının başladığına dikkat çeken Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Türkiye’de yerleşim yerleri fay hatlarının üzerinde. Sındırgı fayı üzerinde Sındırgı ilçesi var, Simav fayı üzerinde Simav ilçesi var... Bu yıkımın sebeplerinden biri olsa da tek sebebi değil. Bir diğer sebep, geçtiğimiz günlerdeki Rusya örneğinde gördüğümüz gibi diğer ülkelerin yapı stokunun daha iyi olması.” diye konuştu.

14 yıldır yapılmadı
İnşaat Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Bülent Tatlı ise ülkedeki yapı stokunun depreme dayanıksız olduğunu işaret etti. 2011 yılında AFAD tarafından hazırlanan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı’nı hatırlatan Tatlı, şöyle konuştu: “Bu plana göre, Türkiye'deki yapı stokunun hangi nitelikte olduğunun envanter çalışması 2017 yılına kadar tamamlanacaktı. Kamu binalarının çoğunluğunda bu güçlendirmelerin yapıldığını gördük ancak özel mülklerle ilgili bir pozisyon oluşmamıştı. Nitekim 6 Şubat depremlerini yaşadık. Eğer bu söylenenler yapılmış olsaydı 6 Şubat’ta can kaybı sayımız ikili rakamların üzerine çıkmayabilirdi ama bunlar yapılmadı. Balıkesir’de de durum farklı değil. Yıkım istemiyorsak alınacak önlem belli, her şeyden önce açıkladığınız stratejiye uyun, Türkiye'deki tüm yapı stokunun envanterini çıkartın. Binaların risk sınıflandırmasını yapın ve riskli binaları ivedilikle ya güçlendirin ya da yıkıp yeniden yapın.”

Dönüşümün mutlaka kamu eliyle yapılması gerektiğine dikkat çeken Tatlı, “Bunu yurttaşa bırakarak, rantsal kaygının içerisine bırakarak yapmaya çalışırsanız olmuyor. TMMOB olarak, bütün belediyelere de protokol imzalayabileceğimizi ve envanterin tespitiyle ilgili destek sağlayabileceğimizi belirtiyoruz. dedi.

Jeologlar uyarmıştı
2021 yılında TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Deprem Danışma Kurulu’nun fay üzerinde yaşayan kentler üzerinde gerçekleştirdiği çalışma kapsamında Balıkesir Raporu oluşturuldu. Balıkesir kent merkezi dahil Gönen, Manyas, Edremit ilçe merkezleri ile 28 mahallede doğrudan diri fay hatları veya zonları üzerine oturduğu belirtilen raporda geçmişte çok sayıda yıkıcı depremle karşı karşıya kalan Balıkesir’in deprem zararlarından etkilenmesinin önlenmesi amacıyla bir dizi çalışmanın acilen başlatılması gerektiği vurgulandı. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a kadar pek çok ilgili kurum ve kişiye iletilen raporda, kentte deprem olması halinde doğacak riskler ve zararlar şu şekilde özetlendi:

• Yer sarsıntısı ve zemin büyütmesi:
Balıkesir’in önemli bir kısmının kaya üzerinde yer alan yerlerden daha şiddetli sarsılmasına, dolayısıyla hasar oranının artmasına neden oluyor. Balıkesir il merkezinin de deprem olduğunda en fazla sarsılacak alanlardan biri üzerinde yer aldığı açıkça belirtildi.

• Sıvılaşma:
Yapılan araştırmalar, büyük bir depremde Balıkesir'in önemli bir kısmında sıvılaşma olaylarının yaşanabileceğini gösterdi. Belli büyüklüğe ulaşan depremlerde, belirli koşullara sahip zeminlerde meydana gelen sıvılaşma, zeminin üstündeki yapıları taşıyamamasıyla yapıların hasar almasına yol açıyor.

• Yapı kalitesi ve denetim zafiyetleri:
Raporda ayrıca yaşanan depremlerde birçok yapının ağır hasar görmesi veya yıkılmasının, yapıların etüt ve projelendirme süreçlerindeki hata veya eksiklikler, yapı üretimi sırasındaki malzeme ve işçilik hataları ile denetimden kaynaklanan zafiyetlerden kaynaklandığı vurgulandı. Bu durumun, Balıkesir'deki yapılar için de bir risk faktörü olduğu belirtildi.

• Yüzey faylanması tehlikesi:
Tarihsel deprem kayıtları, geçmişte Balıkesir içerisinde de yüzey faylanması oluştuğunu ve bu nedenle Balıkesir'in gelecekte olabilecek büyük bir depremde de yüzey faylanması tehlikesi altında olduğunu göstermektedir. Ayrıca son 2 bin yıldır yüzey faylanması oluşturacak bir deprem gelişmediği vurgulanan rapor, fayın tehlikesini artırdığına işaret etti. Olası büyük bir depremde hem şiddetli sarsıntı hem de yüzey faylanması tehlikesi nedeniyle hasar alması beklenen bir bölge olduğu vurgulandı.

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.