Fatih'e Floransa Modeli

Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, Floransa’daki evlerin uyumundan etkilendi, bu modeli İstanbul’da uygulamaya karar verdi. Estetik kurul oluşturdu, yapıların dış cepheleriyle ilgili standartlar belirledi. Yeni yapıların cumbalı olması, kapı, pencere ve dış kaplamasının ilçenin estetik dokusuna uyması isteniyor. İnşaatçılara semtlere göre belirlenen, 12 dış görünüm alternatifi sunuluyor. Dört yılda bu kriterlere göre inşa edilen apartmanların sayısı 1500’ü buldu. Demir, Vatan Caddesi’nin de tüm çehresini değiştirmeye hazırlanıyor.

Fatih’te son dört yılda 1500 yeni apartman inşa edildi. Ama bu yapılara dışarıdan baktığınızda eski bir eserin restore edilerek yenilendiğini sanıyorsunuz. Biraz daha dikkat ederseniz içinde klasik unsurlar barındırmasına rağmen modern çizgilerin hakim olduğunu görüyorsunuz. Apartmanların tamamı cephelerinde geleneksel cumbayı barındırıyor. Cumbalar cephenin genişliğine göre küçülüp büyüyor, azalıp çoğalıyor. Kapı ve pencere detaylarının da çok iyi işlendiğini fark ediyorsunuz.

Son zamanlarda yapılan apartmanlarda geçmişin mimarisi yeniden referans olmaya başlamış. Geniş camların yerini eskisi gibi dar pencereler almış, her apartmanın kendine has bir yüzü olmuş. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’e bu değişimi sordum:

"Floransa’da kente girişte muazzam bir güzellikle karşılaşıyorsunuz. Biraz dikkatli baktığımda bu güzelliği oluşturan esas unsurun ortak ve uyumlu bir kimlik olduğunu anladım. Farklı dönemlerde inşa edilmiş olsa da yapıların aralarında mükemmel bir armoni bulunduğunu gördüm. Yüzyıllar içinde oluşan bu birikimin ortak bir renk skalasına ve kentin topografyasına göre şekillenen mimari detaylara sahip olduğuna şahit oldum. Sonra, farklı ülkelerde çok şehir gezdim. Ve yapıların suretlerinde şehirlerin kimliklerinin kolayca okunduğunu anladım. Bundan dört yıl önce Fatih’e belediye başkanı olduğumda, buradan başlamalıyım diye düşündüm; yani bu kadim ilçenin kaybolup giden kimliğinden..."

İstanbul’un en eski yerleşim alanı, sekiz bin yıllık geçmişe sahip Tarihi Yarımada’nın merkezindeki bu ilçenin Floransa’dan eksiği yok, fazlası var. Çünkü çeşitli dönemlerde yeniden inşa edilmiş, bölgeye her gelen uygarlık kendisinden izler bırakmış. Demir, "Avrupa’da surlarla çevrili bu ölçekte başka bir şehir yok. Bir tek İspanya’daki Toledo’nun birazcık tarihi yarımadaya benzediğini görüyoruz. Bu büyük bir fırsat aslında ve tarihin bize verdiği mükemmel bir hediye" diyor. Ama son 50 yıldır asırların mirasını hoyratça kullandığımızı ve çirkinleştirdiğimizi de sözlerine ekliyor.

Mustafa Demir, makamına oturur oturmaz bir estetik kurul oluşturmuş. Başında Fatih Belediye Başkan Yardımcısı Talip Temizer’in bulunduğu bu ekipte mimar, mühendis, şehir plancısı, ressam ve sanat tarihçisi var. Ayrıca Yıldız Teknik Üniversitesi’nden de uzmanlar bulunuyor. Kurul yoğun bir çalışmayla Fatih’in farklı yapı tiplerinin karakterini belirlemiş. Çünkü, Yedikule ve Samatya’daki yapı tipleriyle, Fener ve Balat’takiler, Zeyrek’teki örneklerle Mevlanakapı’dakiler birbirinden oldukça farklı. "Bu çeşitlilik bizim en büyük zenginliğimizdir aslında" diyen Talip Temizer, her semt için farklı yapı tipi planları üzerine çalışmış. İşte bu çalışmanın sonucu olarak Fatih’te son zamanlarda inşa edilen 1500 konutun tamamı kurulun semtlere göre belirlediği 12 yapı tipine sadık kalınarak yapıldı.

AB ile birlikte Fener ve Balat Semtleri Kentsel Rehabilitasyon Projesini yapan Fatih Belediyesi Zeyrek, Ayvansaray, Samatya, Yedikule, Silivrikapı ve Mevlanakapı semtleri için de projeler hazırladı. 2010’da bu çalışmanın bir kısmı bitecek. Yeni yapılan binaların semtlerin karakterine uygun inşa edilmesi için belediyenin estetik kurulu hep devrede olacak.

Estetik kurul kriterlerine göre

Fatih’in yüz yılı aşkın apartmanlarında camlar dar ve çoktu. Kapılar ise geniş ve yüksek. 1950’lerden sonra bu klasik tarz terk edildi. Pencereler genişledi, kapılar küçüldü, süslemeler kalktı. Şimdi eski dönemin karakteristik özellikleri tespit edildi, 12 farklı yapı alternatifi ortaya çıkarıldı. Son dönem yapılan 1500 bina ve mevcut 35 bin civarındaki bina içinde yenilenenler, kriterlere uygun.

Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir: "BTB ve cam cepheyi yasakladık"

BTB denilen cam mozaik 50 yıl önce bina cephelerinde uygulanmaya başlandı. Fatih tam anlamıyla çirkin bir felaketle karşı karşıya kaldı. BTB bir de eski yapılarda kullanılınca felaketin boyutları büyüdü. Yeni apartmanlarda BTB’yi yasakladık. Eski cephelerin de BTB kirliliğinden temizlenmesi için mal sahiplerine tebligatlar göndermeye başlıyoruz. Zeyrek, Haydar, Cibali’de bazı cephelerin bölgenin karakterine uygun bir şekilde ahşapla giydirilmesi şartı getirdik. Diğer semtlerde de pencere ve kapı karakterine uyulması için şekli oluşturduk. Yeni dönem binalar için Fatih’in klasik tarzına uygun bir renk skalası belirledik. Bu skala dışına çıkmak yasak. Cephelere cam giydirmesi uygulamasına son verdik, cam cepheyi tamamen yasakladık. Vatan Caddesi pilot bölge. Burada Fatih Belediyesi Hizmet Binası bir ay içinde hizmete girecek, belediyemize ait alışveriş merkezi de bu güzel örneklerden biri. Bu caddemiz için çok güzel bir siluet çalışması yaptık, önümüzdeki yıl çok farklı bir Vatan Caddesi’yle karşılaşacaksınız. Bunları Fatih’e has kent yasaları çıkararak sağladık. Belediye meclisimizde tartışılarak oluşturulan bu kent yasalarıyla erozyona uğrayan kimliğimizi koruma fırsatı yakaladık.