GAP: 28 Yıllık Umut Projesi

ürkiye’nin en büyük yatırımı GAP, bugün olumsuzluklarla gündeme geliyor. 2010 yılında tamamlanması planlanan projedeki gecikme yatırımları da aksatıyor.

Verimli Hilal veya Yukarı Mezopotamya insanlık tarihinde medeniyetin beşiği olarak biliniyor. Yüzölçümü, Türkiye’nin toplam yüzölçümünün neredeyse onda birini kapsıyor ve nüfusun yüzde 10’u da burada yaşıyor. Türkiye’nin sulanabilir arazisinin beşte biri de, aşağı Fırat ve Dicle havzalarındaki bu geniş ovalarda yer alıyor.

Fırat ve Dicle’nin bol ve bereketli suları yıllarca sulama ve enerjide kullanılmadan boşa aktı durdu. Oysa, değişim ve gelişim çabası içinde bulunan genç Cumhuriyet’in elektrik enerjisine şiddetle ihtiyacı vardı. Atatürk’ün talimatıyla 1936’da kurulan Elektrik İşleri Etüd İdaresi, Keban Boğazı’nda çalışmalara başladı. Ancak Fırat nehrine ilk kelepçe 1966 yılında vuruldu. Keban Barajı ve hidroelektrik santralinin temeli atıldı.

KEBAN: İLK BÜYÜK PROJE
Keban Barajı aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk büyük projesiydi. Daha sonra yine Fırat üzerinde Karakaya Barajı yapılmaya başlandı. Keban Barajı 1974, Karakaya ise 1987 yılında yılında hizmete girdi.

1977 yılında 18 yıl sonra hizmete girecek Urfa tünellerinin temeli atıldı. Tünellerden gelecek suyla, Harran, Ceylanpınar ve Siverek-Hilvan ovaları sulanacaktı.

1977’DE PROJENİN ADI BELİRLENDİ
Urfa tünellerinin temelinin atıldığı 1977 yılında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin, entegre, bölgesel planlama çerçevesinde ele alınması gereğiyle proje yeni bir isim aldı: GAP. Yani, Güneydoğu Anadolu Projesi.

GAP, Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yapılması öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ile sulama tesislerinin yanı sıra, altyapıdan, sanayiye, tarımdan sağlığa, ulaştırmadan eğitime kadar pek çok alanda hizmet üretmenin adıydı.

1983 yılı, GAP’ın tarihinde önemli bir kilometre taşına işaret etti. Projenin en önemli tesisi olan Atatürk Barajı’nın temeli atıldı. Atatürk Barajı ve hidroelektrik santrali hizmete girdiğinde yıl 1992’ydi.

MASTER PLANI DEVREDE
1980’li yılların sonunda GAP bölgesini bir ana plan çerçevesinde ele alma ihtiyacı doğdu. 1989 yılında tamamlanan master planı, su ve toprak kaynaklarını geliştirme amaçlı olarak tasarlanan GAP’ı, çok sektörlü, entegre bölgesel kalkınma projesine dönüştürdü.