|
Bilgisizlik ve ihmal yüzünden Türkiye'de her yıl yüzlerce kişi, soba,
şofben, kombi ve bacalardan dolayı meydana gelen karbonmonoksit
zehirlenmeleri nedeniyle hayatını kaybetmekte. Oysa küçük tedbirlerle
bu durumun önüne geçmek mümkün. Bacalı tip kombi ve şofben kullanımında bacanın
standartlara uygun olması ve bu bacaların her sezon en az bir kez temizlenmesi
gerekiyor.
1 metreküp doğalgazın yakılabilmesi için yaklaşık 10 metreküp taze havaya
ihtiyaç bulunurken yanma havası bu cihazların konulduğu mahallere yerleştirilen
ventilasyon (havalandırma) menfezleri vasıtasıyla sağlanmakta. Bu menfezler
hiçbir şekilde kapatılmamalı. Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca
tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı
veya baca duvarının et kalınlığı en az 10 santimetre olmalı.
Soba alımında
da, alacağınız sobanın TSE standartlarına uygunluğuna dikkat edilmeli. Benzer
şekilde kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan
satıcılardan yakıt alınmaması hususları da önem taşımakta.
TMMOB Makine Mühendisleri Odası Ankara Şubesi
Başkanı ve Çankaya Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başkanı
Prof. Dr. Müfit Gülgeç, ''Kokusuz, renksiz, tatsız bir gaz olan
karbonmonoksitten kaynaklanan zehirlenmelerin özellikle uykuda iken farkına
varılmasının güçlüğü bu zehirlenmeye karşı önlemler konusunda daha bilinçli
olunmasını gerektirmekte'' dedi. Kömürlü soba kullananların nelere dikkat etmesi
gerektiğine ilişkin bilgi veren Gülgeç, sobada eksik yanma sonucu oluşan
karbonmonoksit gibi zararlı gazların oda içine sızması durumunda zehirlenmelere
neden olacağını belirtti.
Alınacak sobanın TSE
standartlarına uygunluğuna dikkat edilmesi gerektiğine işaret eden Gülgeç,
''Benzer şekilde kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi
olmayan satıcılardan yakıt alınmaması hususları da önem taşımaktadır'' diye
konuştu. Gülgeç, sobanın aşırı doldurulmaması gerektiğinin altını çizerek,
''Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı
dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar'' dedi.
İyi ısınmayan ve alttan
yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riskinin arttığını dile
getiren Gülgeç, soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanmasının sağlanması
gerektiğini, bu şekilde soba içinde ortaya çıkan zehirli gazların yanarak sobayı
terk ettiğini söyledi. Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt koyulmaması
gerektiğini vurgulayan Gülgeç, ''Özellikle alçak basınçlı-lodoslu havalarda ölüm
olayları artmaktadır. Baca standartlara uygun değilse alçak basınçlı-lodoslu
havalarda soba yakılmamalı'' diye konuştu.
Kombi ve şofben kullanımında dikkat edilecek hususlar
Kombi ve şofben alırken cihazın kalite belgesi
ve garantilerine dikkat edilmesi gerektiğini ifade eden Gülgeç, cihazın
montajının mutlaka yetkili servis tarafından yapılması gerektiğini söyledi.
''Bacalı doğalgazlı cihazlar, baca tepmelerinden kaynaklı riskleri ortadan
kaldıracak emniyet düzenekleriyle donanmıştır'' diyen Gülgeç şunları kaydetti:
''Ancak bazı servisler, bacanın iyi çekmemesi
nedeninden ötürü, cihazın arızaya geçmesini önlemek için bu tertibatı devre dışı
bırakabilmekte ve bunun sonucunda baca gazı zehirlenmesinden kaynaklı ölümler
meydana gelebilmektedir. Bu tip tadilatların yapılmasına kesinlikle izin
verilmemeli. 1 metreküp doğalgazın yakılabilmesi için yaklaşık 10 metreküp taze
havaya ihtiyaç bulunmaktadır. Yanma havası bu cihazların konulduğu mahallere
yerleştirilen ventilasyon (havalandırma) menfezleri vasıtasıyla sağlanmaktadır.
Bu menfezlerin hiçbir şekilde kapatılmaması gerekmekte.''
Gülgeç, bacalı tip kombi ve şofben kullanımında
bacanın standartlara uygun olması ve bu bacaların her sezon en az bir kez
temizlenmesi gerektiğini söyledi. Doğalgaz bacalarına kesinlikle aspiratör vb.
başka bir cihaz bağlanmaması gerektiğinin altını çizen Gülgeç, her cihazın baca
bağlantısının bağımsız olması gerektiğini belirtti. Cihazların bakımının önemli
olduğunu dile getiren Gülgeç, ''Kombi ve şofbenlerin her yıl yaz sezonunda
bakımlarının yapılması, bu cihazların emniyetle çalışmaları için bir
gereksinimdir'' dedi. ''Şofben için bacalı uygulama yapılacaksa, cihaz için
gerekli olan yanma havasının temini için banyo kapısı havalandırma menfezleri
yapılmalıdır'' diyen Gülgeç, şunları belirtti:
''Cihaz hermetik olsa dahi banyo kapısı havalandırma menfezleri gereklidir.
Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden,
havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten
geçirilmemelidir.
Karbonmonoksit gazının ortamda belirli bir seviyeye
ulaşması durumunda veya herhangi bir gaz kaçağı halinde, gaz alarm cihazı ve
otomatik gaz kesen selenoid vana kullanımı olası tehlikeleri büyük ölçüde
önleyebilir.''
Şofbende veya kombide gaz kaçağı
hissedildiğinde yapılacaklara ilişkin ise Gülgeç şunları söyledi:
''Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri
açılıp kapatılmamalı, kibrit-çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir
işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla
gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalı.''
Bacalarda dikkat edilecek hususlar
''Baca gazlarının soğumasını azaltmak,
baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar
yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 santimetre olmalıdır'' diyen
Gülgeç, şunları belirtti:
''Benzer şekilde pencere veya duvar delinerek yapılan bacalar da çabuk
soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su
buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır. Bu tip bacalarda delinen kısımda
mutlaka sızdırmazlık sağlanmalı. Yangın emniyeti için bacalar çatının
mahyasından en az 50-80 santimetre yükseklikte olmalı. İdeal yanma için etkili
baca yüksekliği en az 3,5 metre, en fazla 5 metre olmalıdır.''
Uzun bacalı binalarda yoğuşmayı önlemek için baca malzemesi olarak taş, tuğla
veya paslanmaz çelik kullanılmasının uygun olduğunu dile getiren Gülgeç,
bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları vb. maddelerin girmesini
engellemek için mutlaka başlık kullanılması gerektiğini vurguladı. Gülgeç, kömür
gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde, kirlenme durumuna
göre bacanın sıklıkla temizlettirilmesi gerektiğini belirtti.
|
