Köy 'Soylulaştırması'

Ya da köylerin keşfinde yeni akımlar görüyorsun değil mi? ne kadar inceldi kent neredeyse şuracıktan ansızın bir kent daha görünecek
e. cansever

Yakın gelecekte, kentten kıra gerçekleşen göç modası ile birlikte, özellikle Ege kıyılarında statüsü köy olan ancak sakinlerinin ‘köylü’ olmadığı köylere daha sık rastlayacağız ya da tatillerimizi geçirecek yeni bir ‘tatil köyü’ yaratacak belki de bu moda akım. Soylulaştırma için yapılan ‘dar gelirlilerin yaşadığı, kent içerisindeki köhneleşmekte olan konut alanlarına daha üst sınıfların yerleşmeye başlaması süreci’ şeklindeki basit tanımı, sözü edilen bu köyler için, ‘köy sınırları içindeki boş ve bakımsız –özellikle– taş binaların, köyün dışındakiler ve genellikle üst gelir grubu tarafından satın alıp restore edilmesi ve çoğunlukla ticari faaliyetler için kullanılması’ şeklinde uyarlayabiliriz.

Kentlerden bildiğimiz soylulaştırma sürecinde, bu sürecin içine giren mahallelerde görülen fiziksel değişimin yanı sıra sosyal yapı değişimine de tanık olunur. Soylulaştırma sürecinin en fazla eleştirilen noktası da, mahallenin, sakinlerinden gönülsüz olarak arındırılması ve hem mahalle içi hem de yakın çevrede konut fiyatlarında önemli ölçüde değişimin gözlenmesidir.

Hayatlar değişirken…

Aynı süreç, bu açıdan bakıldığı zaman, bahsi geçen bu küçük Ege köylerinde de izlenebilir. Sokaklarında gezerken bilinen köy havasını vermeyen, kentten yeni geldiği her halinden belli olan, her gördüğü köşe başının fotoğrafını çeken ziyaretçiler, objektiflerinden sadece yepyenilenmiş muhteşem taş evleri, evleri süsleyen rengârenk çiçekleri, kapı önüne atılmış birkaç beyaz masada kendisi gibi şehirden ‘kaçıp’ köy havası solumaya gelmiş ‘şehirli’leri görebilir sadece... Köyün gerçek sakinlerine ise, köy keşfi için çıkılan gezintide niyeyse rastlanmaz.

Soylulaştırma sürecinin sürüklediği konut fiyatlarındaki değişim, bu köylerde de hayatı değiştirmeye başlamıştır. Çoğunlukla avluları ve bahçeleri ile beraber butik otel olarak işletilen taş evler, yüksek fiyatlardan alıcılarına ve bakım sürecine girip çiçekleriyle bütünlük oluşturan renkli panjurlara kavuşmayı beklemektedir.

Kentte yaşanan soylulaştırma süreci kadar tahripkâr olmaz belki bu köyleri etkisi altına alan bu yeni akım… Turizm onlar için de yeni bir ekmek kapısı olabilir. Üstelik bu akım, planlarda sıkça başvurulan ‘ekolojik turizm’in tam karşılığıdır. Ancak bu karşılık, köy meydanında yöreye özgü zeytinyağları, zeytinler ve zeytinyağı sabunları satan dükkânla sağlanabilecek boyutta değildir elbette…

Akla takılanlar…

Statüsü köy olan bu yerleşmeler, gerçekte ne kadar ‘köy’dür? Son dönemlerde ‘kafaya koyup, her şeyi bırakıp sahil kasabalarına kaçma isteği’, nereye kadar bu küçük köyler ve kasabalar üzerinden karşılanabilecektir? Günün birinde ‘kentten kıra yoğun göçün yarattığı postmodern-köyleşme’nin açmazlarına düşüp, yeni tartışma gündemleri için de mi bulacağız kendimizi?

Aysun Sarı / Şehir Plancısı